Η Πρωτοβουλία για την Αντι-Συστημική Αριστερά ανακοινώνει την έναρξη λειτουργίας `
..και τα «Δεινά» της Αποχώρησης από το Ευρώ η και την Ε.Ε.-
Πολιτικές Διαπιστώσεις.
Κρίση 1929 Wall street
• Παπουλής Κώστας (Γέρος)
Η παγκόσμια κρίση που ξέσπασε στα τέλη του 2008, εκδηλώθηκε στην Ελλάδα ως δημοσιονομική κρίση (απειλή χρεοκοπίας του κράτους), φωτογραφίζοντας τα αδιέξοδα της ίδιας της ΟΝΕ, πυροδοτώντας συγχρόνως την δομική κρίση του ευρώ. Ουσιαστικά αναδεικνύεται η μεγάλη αντίφαση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης : Όσο η ΟΝΕ τείνει προς τον στόχο της, την πλήρη απελευθέρωση των αγορών, τόσο ενισχύει τις μεγάλες ανισορροπίες στον οικονομικό-γεωγραφικό χώρο, άρα τις αντίρροπες δυνάμεις που εργάζονται για την διάλυση της.
Σε γενικό επίπεδο οι ισχυρά οικονομικές χώρες, γίνονται όλο και πιο ισχυρές, η εντεινόμενη οικονομική δύναμη, ενισχύει την πολιτική δύναμη, μια σκληρή ιεραρχία εθνών και κεφαλαίων αναπτύσσεται, αφού οι πολιτικές αποφάσεις μεταφέρονται στον σκληρό πυρήνα της Ε.Ε.. Η Ελλάδα μετατρέπεται, σε προτεκτοράτο. Έτσι ενώ η ΟΝΕ επιτίθεται γενικά στις δυνάμεις της εργασίας σε όλη την Ήπειρο, στον Νότο, που επικεφαλής του είναι η πατρίδα μας, επιτίθεται διπλά, μια που καταργεί όχι μόνο την εθνική ανεξαρτησία και την στοιχειώδη λαϊκή κυριαρχία, αλλά και τα οποιαδήποτε δημοκρατικά προσχήματα. H κοινωνική πάλη στην Ελλάδα, είναι λοιπόν διττή, ο εργατικός αγώνας παίρνει τον χαρακτήρα και του εθνικού αγώνα, απέναντι στην Ε.Ε., στις δομές και την αρχιτεκτονική της, απέναντι στην πολιτικοοικονομική ελίτ της λέσχης των πιο ανεπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών που την διευθύνει, και που φέρεται με τρόπους και μεθόδους, που «παλιά» θα χαρακτηρίζαμε ως ιμπεριαλιστικούς.
α) Η αποδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της χώρας και το εξωτερικό δημόσιο χρέος, ως αποτέλεσμα της ΟΝΕ:
Η εμφάνιση της πατρίδας μας στο κέντρο του κόσμου, ως καρδιά της αστάθειας και της πιθανής διάλυσης της ευρωζώνης, δεν ήταν προϊόν σύμπτωσης, η πολιτικής συνομωσίας. Η πλήρης παράδοση της χώρας (μέσω της ΟΝΕ και της συνεπακόλουθης απελευθέρωσης του διεθνούς εμπορίου) στις δυνάμεις της αγοράς, είχε ως αποτέλεσμα, την μετατροπή της σε φθίνουσα περιφέρεια της ζώνης του ευρώ, αφού δεν διέθετε τους απαραίτητους δυναμικούς κλάδους σε (εντός της ΟΝΕ) διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά, συγκροτημένη παραγωγική-τεχνολογική δυνατότητα, οικονομίες κλίμακας ή συγκέντρωσης, ώστε να αποκτήσει κάποιο ειδικό βάρος μέσα στην ευρωζώνη, που να αποτρέψει την αποδιάρθρωση της παραγωγικής της βάσης. Αυτή η διαπίστωση δεν οδηγεί αναγκαστικά στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα είναι «ψωροκώσταινα», αλλά απλά σημαίνει ότι μια χώρα στη κατηγορία β, ή γ, των αναπτυγμένων χωρών, όταν ανταγωνίζεται ελεύθερα χώρες πρώτης ταχύτητας, είναι πολύ πιθανόν, να μην μπορεί να ανταπεξέλθει στον ελεύθερο ανταγωνισμό και γι αυτό τον λόγο να απαιτείται μια συνεχή και διαρκή, οδυνηρή «προσαρμογή». Συνεπώς, είναι λάθος η συζήτηση για την ΟΝΕ να εντάσσεται στα παλιά ιδεολογικά «σχίσματα» της αριστεράς.
Καθώς η κατάργηση των εθνικών, νομισματικών και εμπορικών πολιτικών, οδηγεί τις περιφέρειες και τους οικονομικούς κλάδους να ανταγωνίζονται με όρους «απόλυτου πλεονεκτήματος», εντείνοντας και πολλαπλασιάζοντας τις τοπικές, χωρικές, διεθνείς και εθνικές ανισότητες, η Ελλάδα, όπως και ο υπόλοιπος ευρωπαϊκός «Νότος», εντός της ΟΝΕ, λειτούργησε όπως κάποια αδύναμη περιοχή, ενός κράτους, όπου με την «αποψίλωσή» της, τροφοδοτεί την ανάπτυξη των κεντρικών περιοχών. Όμως σε κρατικό επίπεδο, υφίστανται ο κρατικός προϋπολογισμός, η εθνική κοινωνική ασφάλιση, κλπ, μια ουσιαστική χωρική αναδιανομή των πόρων από το κέντρο προς την περιφέρεια, που λειτουργεί διορθωτικά, βελτιώνει την ανισομέρεια και επιτρέπει έτσι στην Θράκη, στον Έβρο, ή στην Γαύδο, να επιβιώνουν. Αντίθετα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν υπάρχει κανένας διορθωτικός μηχανισμός, παρά μόνο ο αναιμικός κοινοτικός «προϋπολογισμός» της τάξης του 1% του ΑΕΠ (όταν π.χ. στις ΗΠΑ, ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός βρίσκεται στο 15%-20%). Ουσιαστικά η ΟΝΕ δεν επιβεβαιώνει την γενική θέση, ότι από το ελεύθερο εμπόριο κερδίζουν όλοι. Αντίθετα η ΟΝΕ αποδεικνύει, ότι είναι και αυτή ένα παίγνιο, που υπάρχουν και χαμένοι, όπως υπάρχουν και κερδισμένοι.
Σε δεύτερο επίπεδο πρέπει να σημειώσουμε ότι η θεωρία της βέλτιστης νομισματικής ζώνης, όπως αναπτύχθηκε από τον νομπελίστα οικονομολόγο R. Mundell, πέρα από ένα σύστημα μεταφοράς ρευστότητας σε περιοχές ή τομείς που έχουν πληγεί, προϋποθέτει (απολύτως ορθά), παρόμοιους οικονομικούς κύκλους των χωρών που συμμετέχουν σε αυτήν, έτσι ώστε η ύφεση, η ο πληθωρισμός, να μπορούν να αντιμετωπιστούν από την πολιτική της κεντρικής τράπεζας, αφού οι εθνικές νομισματικές πολιτικές έχουν καταργηθεί.
Αντίθετα στην ΟΝΕ, τα λεγόμενα PIIGS, δεν δοκιμάζονται μόνο από την ανισόμετρη ανάπτυξη του Βορρά εις βάρος του Νότου, αλλά και από αντίστροφες πολιτικές επιτοκίων, από αυτές που χρειάζονται, μια που η νομισματική πολιτική της ένωσης, καθορίζεται από τις ανάγκες των ανεπτυγμένων κρατών και κύρια της ατμομηχανής της Ευρώπης, της Γερμανίας, με συνέπεια την παραπέρα αποσάθρωση και στρέβλωση της παραγωγικής τους δομής. Τα πολύ χαμηλά επιτόκια, σε συνθήκες αύξησης του ΑΕΠ, τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και στα PIIGS, ενέτειναν τον προσανατολισμό στις κατασκευές, και έχουν σημαντικό μερίδιο για την σφοδρότητα της κρίσης σε αυτές τις χώρες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τους ουσιαστικούς λόγους, που χώρες όπως η Μ. Βρετανία αποχώρησαν από την προσπάθεια της Ευρωπαϊκής-νομισματικής «ενοποίησης».
Η χώρα μας, «φυλακισμένη» στην ΟΝΕ και στην Ε.Ε., κάτω από την διαρκώς συρρικνούμενη ανταγωνιστικότητά της, διεύρυνε συνεχώς το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Στην ελληνική περίπτωση, περισσότερο από την υπόλοιπη ευρωπαϊκή περιφέρεια, πήρε τον χαρακτήρα των «δίδυμων ελλειμμάτων»,1(δημόσιο έλλειμμα-εξωτερικό έλλειμμα), και τελικά δημόσιου εξωτερικού χρέους, παρά ιδιωτικού. Από 20% του ΑΕΠ που ήταν το εξωτερικό δημόσιο χρέος της χώρας, στην «αυγή της χρυσής δεκαετίας» της ΟΝΕ, σύντομα θα ξεπεράσει το 100%. Το συνολικό εξωτερικό χρέος της χώρας -σύμφωνα με τα στοιχεία της τράπεζας της Ελλάδας- από 185 δις ευρώ που ήταν στο τέλος του 2004, έφτασε τα 406 δις ευρώ, λίγο πριν το τέλος του 2009. Ενώ αντίστοιχα το εξωτερικό έλλειμμα, όπως φωτογραφίζεται στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, προσέγγισε και το -15%, το 2007-2008, μέγεθος που ανεπτυγμένες οικονομίες, παρουσιάζουν μόνο σε εμπόλεμες καταστάσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο (πλην καυσίμων) -με την γέννηση του ευρώ- διογκώνεται υπέρμετρα ως ποσοστό του ΑΕΠ και ισούται περίπου με το συνολικό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, όλα τα χρόνια της ΟΝΕ. Αυτό δείχνει την περιθωριοποίηση του πρωτογενούς τομέα και της μεταποίησης, και διαπιστώνεται και από τα στοιχεία της απασχόλησης, αφού η στρέβλωση της «ανάπτυξης» με κέντρο τον τουρισμό και τις κατασκευές επεκτείνεται Συνεπώς δεν μπορεί να παρομοιάζεται το σημερινό χρέος (κύρια εξωτερικό), με το χρέος που υπήρχε επί δραχμής (κύρια εσωτερικό), ούτε να υποστηρίζεται ότι το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κλείνει-προέρχεται, από εισαγωγή χρηματοπιστωτικού, η άλλων κεφαλαίων και την ανάλογη εκποίηση δημόσιας (π.χ. ΟΤΕ), η ιδιωτικής περιουσίας.
Στην πραγματικότητα η ΟΝΕ, ενώ κατέστρεφε την παραγωγική βάση της χώρας όπως και όλου του νότου, «στήριζε» την ελληνική οικονομία και την κατανάλωση, μέσω του «φτηνού» και τελικά πικρού και ακριβού-όπως αποδείχτηκε- εξωτερικού δανεισμού, αύξανε έτσι το ΑΕΠ, αλλά και το εξωτερικό έλλειμμα, και τροφοδοτούταν με πλεονάσματα η Γερμανία και οι δορυφορικές της χώρες, ενισχύοντας οι τελευταίες και την δικιά τους παραγωγική τους βάση.
β) Το δημόσιο χρέος ως μη διαχειρίσιμο μέγεθος και οι στόχοι των Δ.Ν.Τ.-Ε.Ε.:
Η κρατική χρεοκοπία, συνάγεται λοιπόν από την αναπτυξιακή χρεοκοπία. Ο περιορισμός ή, έστω, η σταθεροποίηση του δημόσιου χρέους, ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι μάλλον απίθανα σενάρια,2 μια που απαιτούνται είτε εξωπραγματικοί ρυθμοί ανάπτυξης (από πού;) είτε πρωτογενή πλεονάσματα τέτοιου ύψους, που από την μια θα έχουν ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες στο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ (άρα, θα αναιρούν τον στόχο τους) και από την άλλη θα δημιουργήσουν εντεινόμενη φτώχεια και κοινωνική αθλιότητα.
Το σύνολο των στόχων της οικονομικής πολιτικής του Δ.Ν.Τ. και της Ε.Ε, είναι οικονομικά και κοινωνικά ανέφικτοι (π.χ. αν οι τόκοι ξεπεράσουν τα επόμενα χρόνια, όπως προβλέπεται, το 8,5% (2014), ο στόχος για δημόσιο έλλειμμα στα επίπεδα του Μάαστριχτ, -3%, προϋποθέτει πρωτογενές πλεόνασμα +5,6%, όταν το 2009 το πρωτογενές έλλειμμα ήταν στο -8,6%. Μιλάμε, δηλαδή για στόχο πρωτογενούς δημοσιονομικής προσαρμογής 14,2% του ΑΕΠ, σε λίγα χρόνια, μέγεθος που προσεγγίζει, τα 3/4 των εσόδων του προϋπολογισμού, άρα στόχος παράξενα ανορθόδοξος). Όλα αυτά -ελλειμματικοί προϋπολογισμοί με τεράστια πρωτογενή πλεονάσματα- θα επιχειρηθούν σε μια χώρα που ήδη εμφανίζει τους πιο αρνητικούς κοινωνικούς δείκτες διεθνώς, ένα αναιμικό κοινωνικό κράτος και μια έντονα αποκλεισμένη και απελπισμένη νεολαία. Είναι και για αυτό, που η εκτίμηση ότι η Ελλάδα αποτελεί τον αδύναμο κρίκο στην ευρωπαϊκή αλυσίδα, έχει ισχυρή θεμελίωση. Λείπουν όμως, αυτήν την στιγμή, οι αναγκαίες και ικανές πολιτικές δυνάμεις που θα στηρίξουν μια άλλη προοπτική.
Ενώ η κυβερνητική πολιτική προπαγανδίζεται με ένα πλήθος αβάσιμων επιχειρημάτων (π.χ.: ισχυρίζονται ότι αν η Ελλάδα κήρυσσε πτώχευση ή αναδιάρθρωση του χρέους, θα αποκλειόταν από τις αγορές και έτσι δεν θα μπορούσε να πληρώνει μισθούς και συντάξεις, ενώ στην πραγματικότητα, σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθεροποίησης, η Ελλάδα θα βγαίνει στις αγορές μόνο για να αναχρηματοδοτεί τα τοκοχρεολύσια, και συγχρόνως, ένα σημαντικό κομμάτι εθνικών πόρων θα πηγαίνει στους ξένους πιστωτές), η αριστερά δεν μπορεί να αρθρώσει το απλό πολιτικό συμπέρασμα : «δεν μας έσωσαν», αλλά η «ελληνική» κυβέρνηση «έσωσε» τους πιστωτές και το ίδιο το ευρώ, θυσιάζοντας την πατρίδα μας και τον λαό της. Οι επιπτώσεις μιας ελληνικής στάσης πληρωμών η ή μονομερής αναδιάρθρωσης του χρέους, θα ήταν ιδιαίτερα «δυσάρεστες» στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, ενώ αντίθετα η Ελλάδα θα γλύτωνε την ευρωπαϊκή κηδεμονία και τα αντικοινωνικά μέτρα.
Η παράδοση της χώρας στο Δ.Ν.Τ. και στους υπερεθνικούς μηχανισμούς, ήταν η λογική κατάληξη της ένταξης στην ΟΝΕ, όπως εύστοχα είχε προβλεφτεί προ δεκαετίας,3 για να έρθει ο δεύτερος και πιο επώδυνος γύρος, λεηλασίας του εξωτερικού και εσωτερικού τομέα της ελληνικής οικονομίας, από τις «υγιείς δυνάμεις» της αγοράς, που θα σημάνουν και την πλήρη λατινοαμερικανοποίηση της πάλαι ποτέ, «ισχυρής» Ελλάδας. Αυτός είναι όντως, ένας πραγματικά εφικτός οικονομικός και πολιτικός στόχος του Δ.Ν.Τ. και της Γερμανίας. Στόχος που μέρος του καταγράφεται και στη σύμβαση δανεισμού του ελληνικού δημοσίου από Ε.Ε.-Δ.Ν.Τ., όπου οι πιστωτές μπορούν να κατασχέσουν ελεύθερα, δημόσια περιουσία.
γ) Η έξοδος από το ευρώ και τα μεγάλα «δεινά» που θα επιφέρει:
Το πολιτικό ζήτημα που αναδεικνύεται από την διαπίστωση ότι το χρέος όχι μόνον δεν μπορεί να αποπληρωθεί, αλλά ούτε καν να μειωθεί ή να σταθεροποιηθεί, είναι το ξεπούλημα της χώρας στους πιστωτές, στο Δ.Ν.Τ. και στην Ε.Ε., χάρη μιας πιθανής «ελεγχόμενης» χρεοκοπίας, ή στην ρήξη μαζί τους. Η λύση, όμως, της ρήξης επιβάλλει, από μόνη της, την έξοδο από το ευρώ και πιθανόν και απο την Ε.Ε., αφού δεν μπορείς να συγκρούεσαι, ή και να διαπραγματεύεσαι μια λύση υπέρ του ελληνικού λαού, την ίδια στιγμή που το σύνολο της οικονομικής σου πολιτικής, καθορίζεται από τους πιστωτές σου. Όσον αφορά τις απώλειες των κοινοτικών πόρων-από πιθανή έξοδο και από την Ε.Ε.-, αυτοί ήταν κατ’ έτος πολύ μικρότεροι από το εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδας σε σχέση μόνο με την Γερμανία, και σχετικά ασήμαντοι, μπροστά μόνο στους τόκους που πρέπει να πληρώνει μελλοντικά το ελληνικό κράτος για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού του χρέους. Δεν «υπολογίζουμε» ούτε το τμήμα τους που επιστρέφει στην Ε.Ε, ούτε τα δεσμά που επιβάλλουν.
Είναι σαφές ότι έτσι ανοίγεται ο δρόμος για την έξοδο και των άλλων PIIGS από το ευρώ, που θα οδηγήσει στην μόνη ίσως πιθανή σωτηρία του, ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, και νόμισμα των χωρών μιας νέας Μπενελούξ, όπως βάσιμα τείνουν να παρατηρούν και οικονομολόγοι όπως ο Κρούγκμαν.
Η ίδια βέβαια η εικόνα της Ελλάδας, που της επιβάλλεται και βαθιά ύφεση, με διαιωνιζόμενα εξωτερικά ελλείμματα που προκύπτουν από την συνεχώς μειούμενη διεθνής ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, υποδεικνύει, ως μόνη εφικτή διέξοδο, την μείωση της νομισματικής ισοτιμίας, ώστε η οικονομία να σταθεροποιηθεί και να ανακάμψει, να μειωθεί η ανεργία κλπ. Προφανή πράγματα, δηλαδή, για τους «παλιούς» οικονομολόγους, πριν η προσαρμογή της οικονομίας με εργαλείο την υποτίμηση «απαγορευθεί» από τον νεοφιλελευθερισμό και τους θιασώτες του, επειδή θίγει την ελεύθερη και απεριόριστη κυκλοφορία των κεφαλαίων και των εμπορευμάτων.
Η αριστερά, λόγω κυρίως μιας παρανόησης του διεθνισμού ή ενός «ορθόδοξου» μαρξισμού (που θεωρεί το κοινό νόμισμα, ως κάποια φάση της καπιταλιστικής «εξέλιξης»-«προόδου»), βλέπει με τρόμο την έξοδο από το ευρώ. Ανασύρει, λοιπόν, τον πρώτο της μεγάλο φόβο, αυτόν του πληθωρισμού. Ουσιαστικά μερικοί υποστηρίζουν, ότι θα μας βρουν τέτοια μεγέθη πληθωρισμού, που θα σημάνουν την άμεση εξάτμιση της οποιασδήποτε υποτίμησης. Αντίθετα, όμως, η υποτίμηση εξατμίζεται μακροχρονίως, και κάνει χρόνια για να μετακυλισθεί στις τιμές. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, η τελευταία επίσημη υποτίμηση του Σημίτη (Μάρτιος 1998) κατά περίπου 15%, δημιούργησε, τον πρώτο χρόνο, πληθωριστικό κύμα 1,2%,4 που έβαινε μειούμενο. Φυσικά, η πληθωριστική πίεση μπορεί να αυξηθεί, αν οι αρχές αποφασίσουν να χρηματοδοτήσουν το δημόσιο έλλειμμα, κόβοντας επιπλέον νόμισμα. Όμως, και σε αυτήν την περίπτωση, η αύξηση του πληθωρισμού θα είναι- ποσοστιαία- συγκριτικά μικρότερη . Η αύξηση της νομισματικής βάσης, με την σειρά της μπορεί να οδηγεί σε αύξηση του ΑΕΠ και (συνδυασμένη με τον πληθωρισμό) σε πιθανή μείωση του Ποσοστού του Δημοσίου Χρέους επί του ΑΕΠ. Ακόμη όμως και αν το δίλλημα ήταν-που δεν είναι- 25% πληθωρισμός η 25% ανεργία, φτώχια, διάλυση του κοινωνικού κράτους (υπό την τρόικα), η αριστερά έπρεπε να διαλέξει το πρώτο. Πρέπει να σημειώσουμε ότι στην Αργεντινή αυτές τις μέρες δόθηκαν αυξήσεις 22%, με πληθωρισμό 11%, ενώ η ανάπτυξη τρέχει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς.
Ο δεύτερος μεγάλος φόβος που εμφανίζουν, είναι ότι θα μπουν και θα βγουν (ήδη έχει γίνει) κεφάλαια από την χώρα, κερδοσκοπώντας από την υποτίμηση. Οι κινήσεις κεφαλαίων και καταθέσεων από και προς το εξωτερικό, οι ανάλογοι λογαριασμοί και τα φυσικά πρόσωπα που τους κατέχουν, μπορούν να ελεγχθούν από την Τράπεζα της Ελλάδας. Είναι συνεπώς θέμα εθνικής φορολογικής πολιτικής, αν το βγες-μπες, θα φορολογηθεί και πόσο, αν έτσι θα προκύψουν και σημαντικά συναλλαγματικά διαθέσιμα, άρα τίθεται το ζήτημα: ποια κυβέρνηση θα βγάλει την Ελλάδα από το ευρώ; Η συνολική διαχείριση της βραχυχρόνιας νομισματικής αναταραχής που θα δημιουργηθεί, από την έξοδο από το ευρώ, ανάγεται επίσης στην σφαίρα της πολιτικής. Οι πρόσκαιρες λοιπόν ιδιαίτερες επιπτώσεις της στο σύνολο της οικονομίας και οι ανάλογες πολιτικές πρέπει να μελετηθούν, χωρίς αφορισμούς και καταστροφολογία. Βέβαιον είναι ότι η ζωή θα συνεχιστεί και μετά το ευρώ, και η απόφαση εξόδου από αυτό έχει να κάνει και με το πώς θα είναι η ζωή των εργαζόμενων και της στρατιάς των ανέργων, εντός της ευρωζώνης. Τα μεσοπρόθεσμα και μακροχρόνια κέρδη από την ανάκτηση της νομισματικής, συναλλαγματικής και εθνικής οικονομικής πολιτικής, σίγουρα θα είναι πολύ μεγαλύτερα από τις πιθανά σημαντικές βραχυχρόνιες ζημιές (μη τεκμηριωμένες μέχρι σήμερα) και το σοκ, που θα προκαλέσει η αποχώρηση.
Από την άλλη πλευρά, μια έξοδος από το ευρώ με πρωτοβουλία της Ελλάδας (γιατί υπάρχει και το σενάριο της μερικής αποχώρησης υπό τον πλήρη έλεγχο της Ε.Ε, και κάποιου διπλού νομίσματος, άλλο για τις εσωτερικές και άλλο για τις εξωτερικές συναλλαγές) θα οδηγήσει μάλλον σε κατολίσθηση, ή ίσως να είναι η αρχή του τέλους του ευρώ. Έτσι η υποτίμηση της νέας δραχμής έναντι του ευρώ(;) μπορεί να είναι μεγαλύτερη, έναντι του υπόλοιπου κόσμου (δολαρίου). Ίσως, μάλιστα, – υπό προϋποθέσεις ορθής οικονομικής πολιτικής- να κερδίσει η Ελλάδα ένα «παγκόσμιο» παραγωγικό πλεονέκτημα: η συνθετότητα και το απρόβλεπτο, της δυναμικής κατάστασης, που θα διαμορφωθεί, ίσως θα μπορούσε να οδηγήσει στο εργαλείο των πολλαπλών συναλλαγματικών ισοτιμιών (άλλη υποτίμηση ανά προϊόν), που ο Τσάβες θύμισε στον σύγχρονο νεοφιλελεύθερο κόσμο ότι υπάρχει.
Πάνω και πέρα από όλα, μια αριστερή ρήξη στην Ελλάδα με το ευρώ, τους πιστωτές και την τρόικα, σημαίνει έναν παγκόσμιο σεισμό, με άγνωστες συνέπειες για τους καπιταλιστές, χωρίς μάλιστα η Γερμανία και οι δορυφορικές της χώρες, να έχουν οικοδομήσει την άμυνά τους, με κάποιο στοιχειώδη αντισεισμικό κανονισμό. Πιθανόν να σημαίνει την διάρρηξη-όπως είπαμε και παραπάνω- ή και την διάλυση της ΟΝΕ, από την πλευρά των συμφερόντων του Νότου, αλλά και των εργαζόμενων τάξεων όλης της Ηπείρου. Για αυτό συνιστά και την πιο συνεπή διεθνιστική πράξη. Ακριβώς αυτό και οι «ευρωπαϊστές», πρέπει να το καταλάβουν, ότι έστω και ως απειλή, η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ, και η σύγκρουση με το διευθυντήριο της Ε.Ε, ότι δεν θυσιαζόμαστε για το ευρώ, αποτελεί το πιο ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί, μιας κυβέρνησης, που θα έρθει σε αναμέτρηση με την Τρόικα. Ουσιαστικά και για τους παραπάνω λόγους, «η έξοδος από το ευρώ», είναι κύρια πολιτικό ζήτημα και ύστερα ζήτημα που πρέπει να απαντήσει, η οικονομική ανάλυση και θεωρία.
Ακόμη και αν η έξοδος από το ευρώ θεωρηθεί ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί μέσα από ανάλογη εθνική οικονομική πολιτική, δηλαδή ακόμη και αν δεν συνταραχθεί η Ήπειρος, ακόμη και αν μείνουμε μόνοι μας στο Νότο, το βέβαιο είναι ότι η παραμονή στην ζώνη του ευρώ είναι ένα στοίχημα που έχει προ πολλού χαθεί, και τις συνέπειες τις πληρώνουν σήμερα οι εργαζόμενοι και η συντριπτική πλειοψηφία του λαού μας. Προς άρση παρερμηνειών: από τα παραπάνω δεν συνάγεται, ότι η αντίθεση με την ΟΝΕ και το ευρώ, πρέπει να είναι η μοναδική και κεντρική σημαία, ενός κοινωνικού κινήματος στην Ελλάδα5. Δίπλα της, πρέπει να αναδειχτούν όλες οι σημαίες και τα προτάγματα της αριστεράς, συμπεριλαμβανόμενου και αυτού της αυτοδιαχείρισης. Αλλά είναι μία αναγκαία συνθήκη, για να οικοδομηθεί στην χώρα μας, όχι μόνο ένα διαφορετικό μοντέλο παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης με σοσιαλιστική κατεύθυνση, αλλά για να υπάρξει και η στοιχειώδης παραγωγική ανασυγκρότηση, κοινωνική δικαιοσύνη, δημοκρατία και εθνική ανεξαρτησία.
1, 2: Βλ: Μαριόλης Θ.-Παπουλής Κ. (2010) Δυναμική του Χρέους, «Δίδυμα Ελλείμματα» και Διεθνής Ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής Οικονομίας. Όλη η μελέτη βρίσκεται στη διεύθυνση: http://mpra.ub.uni-muenchen.de/23173/):
3: Μαριόλης Θ., Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση στο: Θ. Μαριόλης και Γ. Σταμάτης (1999) ΟΝΕ και Νεοφιλελεύθερη Πολιτική, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, και Μαριόλης, Θ., Ο νέος διεθνής καταμερισμός εργασίας, στο: Θ. Μαριόλης και Γ. Σταμάτης (2000) Η Εντός ΟΝΕ Εποχή. Παγκοσμιοποίηση, ΟΝΕ, Δραχμή, Χρηματιστήριο, Αθήνα, Στάχυ.
4: Είναι αξιοσημείωτο ότι, ενώ όλοι οι «έγκυροι αναλυτές» (μεταξύ των οποίων και ο Καθηγητής Γ. Αλογοσκούφης) προέβλεπαν εισαγόμενο πληθωρισμό ύψους 10%-20%, επαληθεύτηκε η προγενέστερη της υποτίμησης μελέτη, των: Μαριόλη Θ., Οικονομίδη Χ., Σταμάτη Γ., και Φουστέρη Ν. (1996) Ποσοτική εκτίμηση των επιπτώσεων της υποτίμησης της δραχμής στο κόστος παραγωγής, Τεύχη Πολιτικής Οικονομίας 19, σελ. 5-55 (ολοκληρωμένη εκδοχή: 1997, Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική).
5: Υπό αυτή την έννοια, είναι πολύ εύστοχο το άρθρο του Στάθη Κουβελάκη: «Υπάρχει ζωή μετά τον ευρωπαϊσμό;», Κυριακάτικη Αυγή, 1-8-2010.
Πρωτοβουλια για την Αντισυστημικη Αριστερα 
Ο Γέρος κάνει το ίδιο πολιτικό λάθος που κάνει ένα μεγάλο κομμάτι της Αριστεράς, το οποίο θεωρεί ότι το μεγάλο και κρίσιμο ζήτημα, που έχει να επιλύσει σήμερα το κίνημα είναι η έξοδος από την Ε.Ε.
Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει σε αυτό το ερώτημα να απαντήσουμε ευθέως: Η έξοδος από την Ε.Ε. θα είναι στα πλαίσια μιας άλλης καπιταλιστικής διεξόδου από την κρίση, ή κάτω από “εργατικό έλεγχο”;
Α. Ας σταθούμε πρώτα στην περίπτωση που η έξοδος από την Ε.Ε. γίνεται στα πλαίσια μιας διαχείρισης που προέρχεται από την εργατική εξουσία. Αυτή η εργατική εξουσία θα έχει να επιλύσει τελείως διαφορετικά “οικονομικά θέματα” απ’ αυτά που διαπραγματεύεται το άρθρο του Γέρου και απ’ αυτά που συζητάει το κομμάτι της Αριστεράς που έχει κάνει παντιέρα του το σύνθημα “στάση πληρωμών – έξοδος από την ΟΝΕ και την Ε.Ε.” Μια εργατική κυβέρνηση που θα έχει αναφορά της τον σοσιαλισμό στην χώρα μας είναι προφανές στον καθένα ότι στην καλύτερη περίπτωση έχει δεχτεί την διεθνή απομόνωση από τα καπιταλιστικά κέντρα και θα αντιμετωπίζεται όπως η Κούβα, το Ιραν και άλλες χώρες που διαφοροποιούνται από την διεθνή τάξη πραγμάτων. Είναι προφανές ότι οι κίνδυνοι για πολεμική σύρραξη με την Τουρκία και η ένταση στο αιγαίο θα είναι θέμα πρώτης γραμμής. Και είναι προφανές ότι η χώρα θα έχει δυσκολίες να προμηθεύεται στρατιωτικό εξοπλισμό, όχι μόνον οικονομικές αλλά κυρίως πολιτικές γιατί δεν θα έχει καμία χώρα σύμμαχο. Και ενώ τώρα, με περίσσια άνεση άνεση μπορούμε να βγάζουμε πύρινους αντικαπιταλιστικούς και αντιευρωπαϊκούς λόγους πίνοντας το φραπεδάκι μας, τότε θα κοιτάμε τον ουρανό πότε θα εμφανιστεί κανένα τουρκικό φάντομ. Και κάτω απ’ τέτοιες συνθήκες βλέπω όλους αυτούς τους αντικαπιταλιστές που φωνάζουν τώρα να κόψουμε τα εξοπλιστικά προγράμματα για όφελος του κοινωνικού κράτους, τότε να βγάζουν πύρινους λόγους για τις νέες θυσίες που θα πρέπει να κάνουμε και να δώσουμε ακόμα και το αίμα μας για την πατρίδα. Μερικοί ήδη έχουν αρχίσει να το κάνουν από τώρα…
Β. Ας δούμε τώρα και την άλλη περίπτωση, την έξοδο από την Ε.Ε. στα πλαίσια μιας άλλης καπιταλιστικής διαχειριστικής στρατηγικής της κρίσης. Σε αυτή την περίπτωση δεν νομίζω ότι η Αριστερά θα πρέπει να ανακατευτεί στο πως θα λύσει ο καπιταλισμός τα προβλήματά του και τις ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις. Εξάλλου ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος να οξύνουμε αυτές τις αντιθέσεις είναι να οικοδομήσουμε ένα αυτόνομο και ανταγωνιστικό προς τις κυρίαρχες πολιτικές μαζικό κίνημα και όχι να δίνουμε “οικονομικού χαρακτήρα” συμβουλές στους διαχειριστές της κρίσης…
Αυτά τα λέω κυρίως όχι τόσο για να κάνω κριτική στο συγκεκριμένο άρθρο του Γέρου, αλλά για να αναδείξω ότι η Αριστερά έχει και μεγάλο πολιτικό πρόβλημα στις προτάσεις και στις θέσεις της. Δεν μπορούμε να κρυβόμαστε πίσω από τις μάσκες των οικονομολόγων για να κρύψουμε την απουσία του πολιτικού λόγου. Και όταν μιλάμε πολιτικά, θα πρέπει να αναφερόμαστε και να αναλύουμε τον πολιτικό και κοινωνικό συσχετισμό, πράγμα που δυστυχώς η Αριστερά σήμερα το αποφεύγει όπως ο διάβολος το λιβάνι.
Όμως υπάρχει και μια άλλη πλευρά σε αυτό το πρόβλημα. Η Αριστερά σήμερα στερείται οράματος. Κάποτε ο κόσμος έδινε την ζωή του γιατί πίστευε σε μια άλλη κοινωνία, και όχι γιατί είχε πειστεί για την ορθότητα κάποιας συγκεκριμένης πολιτικής γραμμής για την μετάβαση στον σοσιαλισμό. Αυτό το όραμα λείπει σήμερα από την Αριστερά, και δεν μπορεί να υποκατασταθεί από έναν αντικαπιταλιστικό – αντιευρωπαϊκό – αντι…. – αντι… λεκτικό βερμπαλισμό.
Νομίζω οτι με έχεις παρεξηγήγσει, στό τέλος αυτό λέω, ότι για την αριστερά δεν φτάνει να έχει για σημαία της την έξοδο απο το ευρώ, πρέπει να βάλει όλα τα προτάγματά της. Η έξοδος απο το ευρώ είναι μια προυπόθεση, όχι μόνο για μια σοσιαλιστική κατεύθυνση, αλλά για να σωθεί στην Ελλάδα, η Δημοκρατία και το κοινωνικό κράτος . Για αυτό παραπέμπω στο εύστοχο άρθρο του Σ. Κουβελάκη πάνω σε αυτό το ζήτημα.
Το παραπάνω άρθρο έχει στόχο να αναδείξει τις συνέπειες(π,χ. το χρέος,) της ένταξης στην ΟΝΕ, και από την άλλη να δείξει ότι οι «συνέπειες» της εξόδου δεν θα φέρουν τον κατακλυσμό.
Πρέπει όμως οποιαδήποτε πολιτική δύναμη στην χώρα να καταθέσει την αποψή της, πως γεννήθηκε το χρέος, αν αυτό μπορεί να πληρωθεί η όχι, με τι τρόπο, και ποιά είναι η απαντησή της σε αυτό το ζήτημα . Το Πασόκ απάντησε ΔΝΤ κλπ ,οι άλλοι;(μερικοίπ.χ. λένε να πληρώσει η Εκάλη,). Διάφοροι υποστηρίζουμε οτι δεν είναι δυνατόν όχι να αποπληρωθεί, αλλά ουτε να καταστεί διαχειρίσιμο. Αν σε αυτή την φάση-η αριστερά- δεν έχει ουτε για αυτό γνώμη τότε..
Αν μια αριστερή λύση στην Ελλάδα δεν είναι εφικτή γιατί θα γίνει πόλεμος, τότε ας περιμένουμε από την εσπερία…Η Τουρκία μάλλον δεν είναι και πολύ εντολοδόχος της Δύσης πλέον, αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα.
Προδιαγράφεις οτι η Ελλάδα θα μείνει μόνη της, και οτι οι εργατικές τάξεις του νότου και των άλλων χωρών της εσπερίας είναι «πεθαμένες» και δεν θα «συγκινηθούν»αν συμβεί κάτι στην Ελλάδα.
Τέλος, νομίζω οτι πρέπει να μας ενδιαφέρει να σωθεί ο ελληνικός καπιταλισμός, δηλαδή η ελληνική οικονομία, και μαζί της το κοινωνικό κράτος, γιατί αρκετοί θέλουν να πάνε για ψάρεμα στα 60 παίρνοντας μια καλή σύνταξη και τα παιδιά τους να μην πάνε μετανάστες, και ας μην έρθει ο σοσιαλισμός.
@ Γερο
Πρόσεξε (και προσπάθησε να αισθανθείς) λίγο περισσότερο αυτά που λέειο Καλατζόπουλος.
Πράγματι, μπορεί να έχεις και άλλα να πεις και μπορεί να παρεξηγείσαι, αλλά ακριβώς αυτό είναι το νόημα:
Η ανθρώπινη επικοινωνία έχει περιορισμένα κιλομπάιτ και πάντοτε ένας λόγος παρεξηγείται με μια έννοια, και ποτέ δεν μπορεί να αποδώσει ένας λόγος την πληρότητα αυτών που θέλουν να λεχθούν.
Ωστόσο, κάθε ένας δίνει μια τελική γενική εντύπωση με αυτά που λέι, δίνει μια δεδομένη χροιά και δημιουργεί εικόνες.
Η χροιά λοιπόν των (πολύ καλών κατά τα άλλα) άρθρων σου, διαχρονικά, έχει μια μονόπαντη απόκλιση σε κινδύνους και αντιφάσεις που πολύ συνοπτικά αναδυκενύει ο Καλατζόπουλος
Καλό φθινόπωρο.
Συμφωνώ με τον Γέρο. Η ανάλυσή του είναι έξοχη όπως και η δευτερολογία του
Τα αιτήματα της άρνησης της πληρωμής του χρέους και η έξοδος από το ευρώ δεν είναι ούτε επαναστατικά, ούτε σοσιαλιστικά. Είναι βαθιά δημοκρατικά αιτήματα από τη σκοπιά των εργαζομένων
Σήμερα, οι Αριστερές ηγεσίες και οι «περιφερειακοί τοποτηρητές τους», είτε του «Υπαρκτού Ευρωπαϊσμού», είτε της «ταξικής καθαρότητας», είναι πολύ πίσω Δεν θέλουν να κατανοήσουν αιτήματα σαν την άρνηση του χρέους και την έξοδο από το ευρώ. Τα θεωρούν ανέφικτα, όσο ανέφικτη θεωρούν και την ίδια τη δημοκρατία για τους εργαζομενους
Το δημόσιο χρέος είτε πληρώνεται, είτε όχι. δεν υπάρχει ανάμεσα. με την εκταση του και τα κερατιάτικα που έχουμε πλήρώσει και την τελεταια δεκαετια και πιο παλιά,σε τόκους και τοκοχρεωλύσια και τσάμπα να σε δανείζουν πάλι σε 2 χρόνια μεγαλύτερο θα ναι
Με οποιον τρ’οπο και να το πληρώσεις, θα οδηγήσεις τη χώρα και το λαό στην καταστροφή
Ο ισχυρισμός ότι με εναλλακτικές προτάσεις άρνησης του χρέους και εξόδου από το ευρώ «θα πεινάσουμε» δεν προκύπτει από πουθενά
δεν βασίζεται σε κανένα δεδομένο, στοιχείο κλπ
αλλά λέγεται κάθε φορά που διατυπώθηκε οποιαδήποτε πρόταση στρέφεται ενάντια στο ισχυον status και προϋποθέτει μεγάλες ρήξεις
πάντα έτσι έλεγαν όσοι υπερασπίζονταν τους κρατούντες
Χαλαρά θα πεινάσουμε αν συνεχίσουμε με τον τρόπο που πάμε σαν χώρα σήμερα
Δυστυχώς τέτοιες εναλλακτικές προτάσεις αντί να πέσουν «κατευθείαν στο λαό΄» , περνούν πρώτα από τη λογοκρισία και την κρισάρα κομματικών επιτελείων, ανίκανων να τις υπερασπιστούν και επεξεργαστούν καν, και απορίπτονται μέσα από έναν στρουθοκαμηλισμό του στυλ «ζητάμε να δανειζόμαστε με φτηνό επιτόκιο», έναν ναρκισισμό του περιθωρίου «δεν θα σώσουμε εμείς το σύστημα» (απαντηση : σοβαρά ;;γιατί μήοως στο ζήτησε καν το ίδιο;;) που φανερώνουν ουσιαστικά τη μη εμπιστοσύνη αυτών των επιτελείων στη δύναμη του λαού να παλέψει τέτοια αιτήματα
ΚΑι μέχρι να αποφασίσουν τελικά για το τί άλλο μπορούμε να παλέψουμε , τί θα κάνουμε ως λαός και εργαζόμενοι ;; τί ;; χαρακίρι ;;αυτο το περιφημο οραμα που λεει ο καλατζόπουλος που χρονια ακουμε και δεν το βλεπουμε θα πρέπει να «περάσει» από την Κούνεβα, τους ντηλιβεράδες, τους μπλοκακηδες τους απληρωτους εκπαιδευτικους , τους απολυμενους κλπ. Αλλά με τι χειροπιαστά αιτήματα ;; πώς έτσι με γενικότητες ;;
υστερ
όταν η Αριστερά του Τσίμερβαλντ έβαζε την «άρνηση πληρωμής τωνδημόσιων χρεών», οι δυνατοί Σοσιαλδημοκράτες της εποχής γελούσαν..αλλά τα πράματα ήρθαν αλλιώς
και για τους ιδεολόγους μέχρι κεραίας από το
Γ συνέδριο, διεθνους ιουλιος 1921
«…Τα κομμουνιστικά κόμματα; δεν προτείνουν κανένα μίνιμουμ πρόγραμμα που θα ζρησιμεύσει στην ενίσχυση και βελτίωση των κλονιζόμενων θεμελίων του καπιταλισμού. Η καταστροφή του συστήματος παραμένει ο κύριος σκοπός τους. Αλλά για να τον πραγματοποιήσουν, πρέπει να προτείνουν διεκδικήσεις που εκφράζουν τις άμμεσες ανάγκες της εργατικής τάξης. Πρέπει να οργανώσουν μαζικές καμπάνιες και να παλέψουν γι αυτές τις διεκδικησεις ανεξάρτητα αν αυτές συμβιβάζονται με τη διαιώνιση του συστήματος. ….Αν οι διεκδικήσεις ανταποκρίνονται στις άμμμεσες ανάγκες των πλατιών μαζών τότε ο αγώνας γύρω από αυτά τα ζητήματα θα γίνει η αφετηρία της πάλης για την εξουσία»
Κάποιοι στην Αριστερά αντέδρασαν πολύ πρόθυμα για λογαρισμό του συστήματος: Η άρνηση του χρέους και η έξοδος από το ευρώ είτε για κα΄ποιους αποτελούσαν «διαχειριστικά αιτήματα», είτε για αλλους χρειάζονται μια σούπερ επανάσταση για να επιβληθούν. ¨ετσι οι εργαζόμενοι μπορούν να εξεγείρονται,να ναι στους δρόμους για το μνημονιο το ΔΝΤ ΚΛΠ, ΦΤΑΝΕΙ ΝΑ ΜΗ ΒΑΖΟΥΝ ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΝΟΧΛΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ.
Ετσι κλωτσαμε τη μπαλλα στην εξεδρα μέεεεχρι να βρουμε το «ΜΕΓΑΛΟ ΟΡΑΜΑ»…..
Ένα άκρως ενδιαφέρον άρθρο για μια χώρα που «μοιάζει»με την Ελλάδα;-)
http://www.topontiki.gr/articles/view/8597
Να υπενθυμίσω επίσης την πρόταση του Πασκάλ Φρανσέ , που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα μαχητικό πολιτικό αίτημα, αποδεκτό από ευρύτατα κοινωνικά στρώματα, ακριβώς επειδή περιέχει ταυτόχρονα δύο στοιχεία : και το ΟΧΙ στο χρέος, και ένα τρόπο υλοποίησης αυτού του ΟΧΙ, που δεν θα κινητοποιήσει φοβικά αντανακλαστικά, τα οποία κινητοποιεί σήμερα το «έξω από τα ευρώ».
« Η CADTM δεν αντιμετωπίζει ως δόγμα την ακύρωση του χρέους. Θεωρεί ότι οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν σε τι χρησίμεψαν τα δάνεια των κρατών τους, να μπορούν να πουν με ακρίβεια αν αυτά τα δανεισμένα χρήματα και η αποπληρωμή τους είχαν για στόχο τη βελτίωση των κοινωνικών συνθηκών των χωρών τους ή όχι. Σε τελική ανάλυση είναι οι φορολογούμενοι εκείνοι που πληρώνουν τους άμεσους και τους έμμεσους φόρους για να καλύψουν το λογαριασμό.
Μονομερές μορατόριουμ αποπληρωμής
«Εμείς προτείνουμε ένα μονομερές μορατόριουμ (χωρίς τους καθυστερούμενους τόκους) της αποπληρωμής του χρέους, ώστε να υπάρξει χρόνος για να γίνει ένας δημόσιος έλεγχος (audit) των δανείων που συνάφθηκαν. Στη βάση των αποτελεσμάτων αυτού του ελέγχου επαφίεται στους πολίτες να αποφασίσουν αν αυτό το χρέος είναι στο σύνολό του ή εν μέρει άνομο και σε αυτή την περίπτωση να κηρυχθεί η ακύρωσή του.
Εμείς λέμε να εξετάσει ο ελληνικός λαός τους λογαριασμούς του χρέους και να αποφασίσει συλλογικά κατά πόσο αυτό βελτίωσε τη ζωή της χώρας, επέτρεψε να δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης και ανέπτυξε τις κοινωνικές υπηρεσίες. Ή, αντίθετα, δεν ωφέλησε παρά εκείνους που έτυχαν φοροελαφρύνσεων, τους πρωταθλητές της φοροδιαφυγής και της φορολογικής απάτης που ενθαρρύνονταν από τις κυβερνήσεις των τελευταίων 30 ετών» https://dosepasa.wordpress.com/2010/08/17/72/
Σωστά και αξιοπρόσεκτα όλα τα σχέδια, αλλά :
έχει τεράστια σημασία η συγκρότηση του υποκειμένου (που θα κινήσει και θα στηρίξει όλα αυτά) και η σχέση του με το αντικείμενο και τελικά η θέση του στην παγκόσμια αντικειμενικότητα.
Η πιθανότητα να τείνει η κατάσταση προς μια εθνικιστική αντιμετώπιση της κρίσης, με αναδίπλωση απέναντι στον κοσμοπολιτισμό, και όποιος σωθεί σωθήτω, είναι
10 φορές μεγαλύτερη από την πιθανότητα να δούμε μια βιώσιμη συγκρότηση αριστερού πολυδιάστατου αλλά συνεκτικού υποκειμένου, ή μετώπου (που να διαθέτει όμως τα στοιχειώδη δημοκρατικά, αυτοδιαχειριστικά και διεθνιστικά χαρακτηριστικά)
Αν μιλάμε για αντίδραση, ιστορικά, συχνότερα υπερισχύει η μαύρη αντίδραση
(ακόμη και όταν στην αρχή φαίνεται κόκκινη)
Ποια είναι η συγκρότηση του συλλογικού υποκειμένου σήμερα ;
Πως και γιατί δεν μπορεί ένα τέτοιο υποκείμενο να διαφανεί ;
Αυτά είναι τα ερωτήματα που χρήζουν και θεωρητικής ανάλυσης αλλά και πρακτικής (πειραματικής και παραδειγματικής) επίλυσης.
Και όχι τόσο αυτές οι κατά τα άλλα ευσταθείς και χρήσιμες – πλην όχι κρίσιμες αναλύσεις.
http://youpayyourcrisis.blogspot.com/2010/08/1932.html
από την έρευνα -βιβλιο του Ν Μπελογιαννη που εκανε στις κατοχικες φυλακες εξαγονται πολλα χρησιμα και για τη σημερινη περιοδο
Η έλλειψη ψυχραιμίας και η έλλειψη επιχειρημάτων οδηγούν στις γνωστές πρακτικές που έχουν ταλαιπωρήσει την αριστερά στο παρελθόν και συνεχίζουν να την ταλαιρωπούν. Όταν δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον αντίπαλο, τότε τον κατηγορούμε ως πράκτορα του εχθρού. Είναι χαρακτηριστικά τα επιχειρήματα του “Αριστερου Εξτρεμ”:
Κάποιοι στην Αριστερά αντέδρασαν πολύ πρόθυμα για λογαρισμό του συστήματος: Η άρνηση του χρέους και η έξοδος από το ευρώ είτε για κάποιους αποτελούσαν «διαχειριστικά αιτήματα», είτε για αλλους χρειάζονται μια σούπερ επανάσταση για να επιβληθούν. ¨ετσι οι εργαζόμενοι μπορούν να εξεγείρονται,να ναι στους δρόμους για το μνημονιο το ΔΝΤ ΚΛΠ, ΦΤΑΝΕΙ ΝΑ ΜΗ ΒΑΖΟΥΝ ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΝΟΧΛΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ.
Ετσι κλωτσαμε τη μπαλλα στην εξεδρα μέεεεχρι να βρουμε το “ΜΕΓΑΛΟ ΟΡΑΜΑ”…
Είμαι περίεργος να μάθω πόσο “ΕΝΟΧΛΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ” αυτά τα αιτήματα. Επίσης θα ήθελα και ένα εννοιολογικό ξεκαθάρισμα της λέξης “ΣΥΣΤΗΜΑ”, γιατί μου θυμίζει ολίγον Ανδρέα Παπανδρέου τα χρόνια της ανόδου του ΠΑΣΟΚ. Επίσης, αν θέλουμε να έχουμε κάποιες αναφορές στον μαρξισμό και στην κομμουνιστική αριστερά, είναι ανάλογου μαρξιστικού βάθους έννοια με την “ΠΛΟΥΤΟΚΡΑΤΙΑ”… Ποίο είναι λοιπόν αυτό το “ΣΥΣΤΗΜΑ” που ενοχλείτε τόσο πολύ από την φοβερή και τρομερή πολιτική γραμμή; Η παγκοσμιοποίηση, ο Αμερικάνικος Ιμπεριαλισμός και η CIA, τα επιτελεία της Ε.Ε και Ε.Κ.Τ; Ο ελληνικός καπιταλισμός και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ; Απ’ ότι καταλαβαίνω, μάλλον όλοι αυτοί, έχουν τρομάξει από αυτή φοβερή και τρομερή πολιτική γραμμή και δεν ξέρουν που να κρυφτούν!….
@ Καλατζόπουλο
« ως πράκτορα του εχθρού»… λίγο (;) τραβηγμένο από τα μαλλιά.
Θα έλεγα οτι το Αριστερό Εξτρέμ κάνει κριτική με κάποιο ειρωνικό, δηκτικό πνεύμα απέναντι σε σύντροφο κι όχι σε « αντίπαλο».
Μην ανάβουμε και κορώνουμε τόσο εύκολα. Εξάλλου χρειαζόμαστε τα «πυρομαχικά» για αλλού;-) για τον αντίπαλο;-)))
Επίσης,
το αίτημα για “στάση πληρωμών, έξοδο από την ΟΝΕ και την Ε.Ε” είναι διαχειριστικές πολιτικές στα πλαίσια μιας άλλης καπιταλιστικής διεξόδου από την κρίση. Ο σοσιαλισμός και η εργατική εξουσία κρίνονται από άλλα πολύ πιο σημαντικά και καθοριστικά ζητήματα.
Αυτές τις πολιτικές θα πρέπει να τις κρίνουμε από την άποψη αν βελτιώνουν ή επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο την θέση του κόσμου της εργασίας και όχι αν είναι απαραίτητα στάδια για να μεταβούμε στον σοσιαλισμό. Εκτός και πιστεύουμε ότι ήρθε η συντέλεια του …καπιταλισμού και είμαστε έτοιμη για την κοινωνική αλλαγή και την επανάσταση.
http://www.contra-xreos.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=14:to-xreos-tis-elladas&catid=1:articles-greek&Itemid=2
Το κείμενο προφανώς μιλάει για το «χρέος» και να μην το πληρώσουμε ως εργαζόμενοι (της Ελλάδας, αλλά και άλλων χωρών της Ε.Ε.) Και δεν νομίζω ότι κανένας που διαφωνεί σε αυτό. Όμως δεν συνδέει αυτήν την πολιτική με την έξοδο από την Ε.Ε. και την ΟΝΕ….
Aπό τη στιγμη που θετεις θέμα απεχθους χρεους, και αρνεισαι να το πληρωσεις, γιατι περι αυτου λεει το κειμενο, για την τεκμηριωση της αρνησης του χρεους απο το κρατος για το λαο του, έχεις μπει σε συγκρουση με την Εκτ που εχει το μηχανακι και τυπωνει χρημα, να το πουμε απλα.Οποτε πρεπει να εχεις δικο σου νομισμα και να ελεγχεις την οικονομια σου και τη ροη κεφαλαιων με γενναια φορολογηση, πραγμα που δε θα φερει τη συντελεια οπως εδειξε και το παραδειγμα της Ουγγαριας
ειναι πολυ σωστο να μην πληρωσουν οι εργαζομενοι και να φορολογηθουν οι πλουσιοι, αλλα δεν εχει νοημα να ζητας να τα παρεις απο τους ελληνες πλουσιους και να τα δωσεις στους ξενους. Πολυ δε περισσοτερο που αυτοι οι Ελληνες εχοντες ειναι σημαντικο μερος των ομολογιουχων ή μεσω ιδιωτικων τραπεζων συμπλεκονται με τους ξενους τοκογλυφους
το λινκ απο το βιβλιο του Μπελογιαννη ειναι πολυ δεικτικο. μιλαει για το 1932 αλλα σαν να μην περασε μια μέρα
Το σχολιο μου για καποιους αριστερους δεν εχει να κανει με το να επιδεξει καποιον εσωτερικο εχθρο, αλλα για να δειξει τη δυστοκια καποιων «υπευθυνων μεγαλοστελεχων», ειτε πρωτης γραμμης είτε εφεδρειας, να αντιληφθουν το μεγεθος του προβληματος , το διλλημα και τις αποφασεις που πρεπει να παρουν αν θελουν να τα βαλουν με το συστημα, διαφορετικα…αυτοι μπορει να θελουν να επιβιωσουν με το «μαγαζι» τους. πρεπει ομως να πουν το μεγαλο ΝΑΙ η το μεγαλο ΟΧΙ για το λαο. Εννοειται δεν εχει να κανει με τον Καλατζοπουλο,η οσους ασπαζονται αυτους τους φοβους του στυλ «θα πεινασουμε»—μιλαω καθημερινα με συντροφους και φιλους αυτης της αποψης— ,αλλα με αυτους που τα διοχετευουν— ουτε ακυρωνει το Μεγαλο Οραμα, το οποιο ομως προυποθετει την αποφυγη της δημιουργιας της πληβειακης μαζας απολυτως απο-προσανατολισμενης, που επιχειρειται με τις λυσεις του μνημονιου αλλα και με τις φρουδες ελπιδες του «να διαπραγματευτουμε» με τους ραντιερηδες
καθημερινα μιλωντας μαζι τους τους λεω δεικτικα οτι θα ζησουν στιγμες ιδεολογικες «τειχους του 89» απο την αναποδη, δηλαδη θα βλεπουν μερα με τη μερα να καταρεει το οικοδομημα του Ευρωπαισμου οπως το τειχος του Βερολινου και ό,τι αυτο αντιποροσωπευε τοτε και φυσικα ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΧΤΡΟΙ ΟΥΤΕ ΠΡΑΚΤΟΡΕΣ !!
και χαιρομαι παντα να μιλω μαζι τους, ακομα κι οταν διαφωνω
σε οτι εχει να κανει με την τουρκια, να θυμισω το αντι παραδειγμα του 1897, που ο λαος ηθελε να αρνηθει το χρεος, ομως η απουσια προσανατολισμου του μαζικου κινηματος (δεν υπηρχε καν Σοσιαλιστικο η εργατικο κομμα) επετρεψε να γινει ολη αυτη η κωμικο τραγικη φαρσα του πολεμου (ναι φαρσα με προκλητικες ενεργειες στην Κρητη και συνεργια της εγκληματικης «Εθνικης Εταιρειας») οπου η γραμμη ηταν «υποχωρειτε παντου» γιατι ολη η φαση μεθοδευτηκε απο τους «δανειστες» μας τοκογλυφους και τους ελληνες ομολογιουχους (μεγαλους «ευεργετες») για να εκβιαστει η φαση με τα χρεη, ακριβως επειδη αυτα τα «χρεη» (που τα χαμε πληρωσει πολλαπλασια) μετακυλουνταν απο κυβερνηση σε κυβερνηση με τις ευλογιες των γλυξμπουργκ που ταν τοποτηρητες —με κανονικο μισθο– γνωστων τραπεζιτων
το υποκειμενο πρεπει να ξεκινησει μεσα απο το λαο, μεσα απο τους χωρους δουλειας, με διεκδηκιτικα πλαισια, οπως αυτα των δασκαλων στα χανια τον Ιουνιο
φανταστειτε ολα τα σωματεια, ολοι οι εργαομενοι να τα ζητανε μεσα απο πλαισια στις κινητοποιησεις τους δημιουργωντας παγιο αιτημα. δενχρειαζεται να περιμενω να το ανακοινωσει ενας αρχηγος, το ζηταμε ολοι μαζι, δεν αρκει το «παρτε πισω τα μετρα» δεν τρωγαμε με χρυσα κουταλια πριν το Μνημονιο
Λέι ο Pan: «Έχει τεράστια σημασία η συγκρότηση του υποκειμένου (που θα κινήσει και θα στηρίξει όλα αυτά) και η σχέση του με το αντικείμενο και τελικά η θέση του στην παγκόσμια αντικειμενικότητα. Η πιθανότητα να τείνει η κατάσταση προς μια εθνικιστική αντιμετώπιση της κρίσης, με αναδίπλωση απέναντι στον κοσμοπολιτισμό, και όποιος σωθεί σωθήτω, είναι 10 φορές μεγαλύτερη από την πιθανότητα να δούμε μια βιώσιμη συγκρότηση αριστερού πολυδιάστατου αλλά συνεκτικού υποκειμένου, ή μετώπου (που να διαθέτει όμως τα στοιχειώδη δημοκρατικά, αυτοδιαχειριστικά και διεθνιστικά χαρακτηριστικά). Αν μιλάμε για αντίδραση, ιστορικά, συχνότερα υπερισχύει η μαύρη αντίδραση (ακόμη και όταν στην αρχή φαίνεται κόκκινη).Ποια είναι η συγκρότηση του συλλογικού υποκειμένου σήμερα ; Πως και γιατί δεν μπορεί ένα τέτοιο υποκείμενο να διαφανεί; Αυτά είναι τα ερωτήματα που χρήζουν και θεωρητικής ανάλυσης αλλά και πρακτικής (πειραματικής και παραδειγματικής) επίλυσης.»
Κι αναρωτιέμαι εγώ: όλοι οι παραπάνω προβληματισμοί δεν αποτελούν την ουσία της πολιτικής; Δεν είναι η ρευστή πραγματικότητα που επαληθεύει ή διαψεύδει τις θεωρητικές αναλύσεις; Με δοκιμή και δράση δεν δοκιμάζονται οι θεωρίες κι οι αμφιβολίες; Πρέπει να διυλίσουμε τον κώνωπα, σ.Pan; Να θεωρητικολογήσουμε μέχρι θανάτου;
Που βρίσκεται η ΔΡΑΣΗ της αριστεράς σήμερα; Τα θέματα που θίγουν (στον ενδιαφέροντα διάλογό τους) οι συμμετέχοντες στην ΠΑΣΑ (κι αλλού) μόλις που αγγίζουν κάποιους στα «ηγετικά κλιμάκια». Οι περισσότεροι αποφεύγουν τέτοιους «ακραίους / ριζοσπαστικούς» προβληματισμούς. Φοβούνται ότι μπορεί να τρομάξει το αποχαυνωμένο μικροαστικό τηλε-ακροατήριο και να μην τους ψηφίσει! Λες και δεν ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις! Λες κι κόσμος είναι τελείως ηλίθιος! Εδώ, το ποσοστό αποδοχής της Ε.Ε. έπεσε κάτω από το 50% για πρώτη φορά, κι εμείς τρέμουμε μην χαλάσει το ευρωπαϊκό μας προφίλ και τρομάξουν οι νοικοκυραίοι! Λες και δε νιώθουν κι αυτοί (οι συντηρητικοί, συμφεροντολόγοι, παραδόπιστοι «νοικοκυραίοι» μικροαστοί) τον κόσμο να χάνεται κάτω απ΄τα πόδια τους! Λες και δεν είναι έτοιμοι για ανατροπές, για γιαούρτωμα και πετροβόλημα των κρατούντων! Εμείς ψάχνουμε «πασοκογενή» υποψήφιο Νομάρχη, λες κι αν δεν έχει πασοκική ούγια, κανένας εξοργισμένος πασόκος δεν θα τον ψηφίσει! Σαν να ΄μαστε στο ’64, σαν να ‘ναι η αριστεροσύνη κατάρα!
Όσο για τον κίνδυνο εθνικιστικού/αντιδραστικού μετώπου -ναι, υπάρχει, κι όσο η αριστερά αυνανίζεται (πολιτικά), ο κίνδυνος θα μεγαλώνει! Αν συνεχίσουμε να τρέχουμε (σε επίπεδο κομμάτων, ηγεσιών κλπ) ασθμαίνοντας πίσω απ΄ τις ανάγκες και τα αιτήματα του κόσμου, τόσο θα χάνεται το παιχνίδι κι οι (κάθε λογής) φασίστες θα χαίρονται (η Ουγγαρία είναι πρόσφατο παράδειγμα!). ΄Οσο φοβόμαστε μην στεναχωρήσουμε τον Πρετεντέρη και τον Καψή και δεν μας ξανακαλέσουν, όσο πιστεύουμε ότι ο Χατζηνικολάου κι η Τρέμη ΕΙΝΑΙ οι εκφραστές της κοινής γνώμης, τόσο ο κόσμος θα μας τσουβαλιάζει μαζί με τον ΓΑΠ, τον Καραμανλή, τη Ντόρα και τον Κουβέλη (και καλά θα κάνει, να σου πω…)
Πότε θα σπάσει η αριστερά την παράδοση της καχυποψίας της απέναντι σε κάθε τι νέο κι ανεξέλεγκτο που γεννιέται;
Όταν κάποιοι κλείνονταν στο Πολυτεχνείο, το ΚΚΕ μιλούσε για προβοκάτσια!
Όταν ο Παναγούλης ανατίναζε τα βράχια, κάποιοι αριστεροί το θεωρούσαν τρυκ του Παπαδόπουλου για να γίνει δημοφιλής!
Όταν ο κόσμος ξεσηκωνόταν στα Ιουλιανά, στις συγκεντρώσεις συνιστούσαν αυτοσυγκράτηση, μην και κακοχαρακτηριστεί το κίνημα!
Όταν ο κόσμος απορρίπτει μνημόνιο, ευρώ και Ε.Ε., προέχει η λουστραρισμένη εικόνα μας κι ο ευρωπαϊσμός! Καλά το ‘πε το Αριστερό Εξτρεμ:»θα βλεπουν μερα με τη μερα να καταρεει το οικοδομημα του Ευρωπαϊσμου οπως το τειχος του Βερολινου και ό,τι αυτο αντιπροσωπευε τοτε» -και θα τρέχουν ξανά τότε, και θ’ αναρωτιούνται γιατί πέφτουν τα ποσοστά και γιατί ο λαός δεν στρέφεται αριστερά!
Στη βράση κολλάει το σίδερο, αν δεν πιέσουμε γι΄αυτά τα στοιχειώδη σήμερα, αύριο θα ‘ναι αργά (γιατί θα δούμε κάποια γαλανόλευκη «εθνική φρουρά» να παρελαύνει στο Σύνταγμα με το βάδισμα της χήνας -ή όποιου άλλου πουλερικού).
Λέει ο Γέρος στο τέλος της «δευτερολογίας» του
«Τέλος, νομίζω οτι πρέπει να μας ενδιαφέρει να σωθεί ο ελληνικός καπιταλισμός, δηλαδή η ελληνική οικονομία, και μαζί της το κοινωνικό κράτος, γιατί αρκετοί θέλουν να πάνε για ψάρεμα στα 60 παίρνοντας μια καλή σύνταξη και τα παιδιά τους να μην πάνε μετανάστες, και ας μην έρθει ο σοσιαλισμός.»
Μήπως θα έπρεπε να μας εξηγήσει λίγο παραπάνω αυτή τη θέση του. Οχι τίποτα άλλο, αλλά για να ξέρουμε για τι πράγμα μιλάμε…
Ποιές απόψεις ηγεμονεύουν τελικά στο αντι Ε.Ε. κίνημα;
Ο Γ. Δελαστίκ στο άρθρο του «Όλοι φτύνουν την Ε.Ε!«, αναφέρεται στο ζήτημα της αύξησης της αντιδημοτικότητας της Ε.Ε. τόσο στη χώρα μας, όσο και στους άλλους λαούς της Ευρώπης. Αντιγράφω δύο ενδεικτικά αποσπάσματα που αφορούν στοιχεία μιας δημοσκόπησης:
“οι Έλληνες δεν έχουν πλέον καμιά εμπιστοσύνη στην ΕΕ, όπως δήλωσε το 56% των ερωτηθέντων. Πρόκειται για το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στις 27 χώρες, μετά την ακαταμάχητη Βρετανία που προηγείται με 68%”
..Έχουμε να κάνουμε δηλαδή με μια καθολική κρίση εμπιστοσύνης των ευρωπαϊκών λαών προς την ΕΕ, η οποία μάλιστα επεκτείνεται ακόμη και στον ηγεμονικό πυρήνα της: το 54% των Γερμανών δήλωσε ότι δεν εμπιστεύεται την ΕΕ έναντι μόλις του 37% που δήλωσε ότι εξακολουθεί να την εμπιστεύεται. Και το 51% των Γάλλων δεν εμπιστεύεται την ΕΕ έναντι του 39% που συνεχίζει να την εμπιστεύεται.
…Εντυπωσιακή είναι και η στάση των Ισλανδών που για πρώτη φορά συμπεριλήφθησαν στο Ευρωβαρόμετρο, καθώς στις 24 Φεβρουαρίου 2010 η Κομισιόν εισηγήθηκε τη χορήγηση στην Ισλανδία του καθεστώτος χώρας υποψήφιας προς ένταξη και μάλιστα με ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων εντός του 2011. Έπαθαν σοκ με τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών: Υπέρ της ένταξης στην ΕΕ τάσσεται μόνο το… 19%!!!
Το γενικό συμπέρασμα από όλα τα παραπάνω είναι ότι ποτέ άλλοτε η ΕΕ ή η ΕΟΚ δεν ήταν τόσο μισητές ή αντιπαθείς στους λαούς της Ευρώπης. Θα μεταφραστεί άραγε αυτό σε αντί-ΕΕ κινήματα; Ίδωμεν.”
Το πρόβλημα είναι να ξεφυτρώσουν αντι-ΕΕ κινήματα και ότι νάναι, ή αυτά τα κινήματα να έχουν αντικαπιταλιστικά – σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά ; Η εργατική τάξη της Βρετανίας, που είναι μια χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό εναντίωσης 68%, και είναι εκτός της ΟΝΕ, είναι σε καλύτερη κατάσταση από την εργατική τάξη των χωρών της ΟΝΕ; Οι Ισλανδοί που δεν θέλουν να είναι στην ΕΕ το κάνουν γιατί ονειρεύονται μια “σοσιαλιστική” κοινωνία όπου θα τείνει να εξαφανιστεί η “εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο”; Από το 56% των Ελλήνων που δεν έχουν καμιά εμπιστοσύνη στην Ε.Ε. πόσοι απ’ αυτούς εμπιστεύονται την Αριστερά για να οδηγήσει την χώρα σε μια πορεία εξόδου της χώρας από την ΟΝΕ και την ΕΕ; Μήπως την θα πρέπει να είμαστε πιο επιφυλακτικοί απέναντι σε όσους αποπνέουν αντιευρωπαϊκό άρωμα…
Σαφώς κι ο αντιευρωπαϊσμός μπορεί να ‘ναι συντηρητικός, αντιδραστικός, εθνικιστικός, φασιστικός -και συχνά είναι, σε κάθε χώρα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αντιδρούν απέναντι π.χ. στην Ε.Ε. (στην περίπτωσή μας) από συνειδητή, θεωρητικά επεξεργασμένη «ιδεολογική αφετηρία». Βλέπουν ότι η ζωή τους δεν πάει καλά, ότι υφίστανται άγρια εκμετάλλευση και νιώθουν (αορίστως) ότι οι υπερεθνικοί οργανισμοί εντείνουν, αντί ν΄ απαλύνουν ή ν’ αντιμάχονται, τον εξανδραποδισμό τους.
Αυτή την αυθόρμητη αντίδραση προσπαθούν οι κάθε λογής εθνικιστές, αντιδραστικοί κλπ. να συνδυάσουν με ξενοφοβικά, εθνικιστικά, ρατσιστικά κοινωνικά ορμέμφυτα, καλλιεργημένα έμμεσα ή άμεσα από τα εθνικά κράτη μέσα στα χρόνια, με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε σε φαινόμενα τύπου Ουγγαρίας.
Ο μελανοχίτων που βαδίζει σαν τη χήνα δεν γεννήθηκε φασίστας, πιθανόν μάλιστα να φλέρταρε και με την αριστερά ένα φεγγάρι. Το ότι η αντίδρασή του στη μιζέρια της προλεταριακής του ζωής καναλιζαρίστηκε έτσι, είναι συνέπεια της μοχθηρής πανουργίας του furer του και της ανικανότητας της αριστεράς του.
Φυσικά και ο πρώην βολεμένος μικροαστός που χάνει τη γη κάτω απ΄τα πόδια του ΔΕΝ ονειρεύεται καμία επανάσταση και κανέναν κομμουνισμό. Σε καιρούς κρίσης και ταραχής όμως, όσα οι άνθρωποι θεωρούν δεδομένα στη ζωή τους κλονίζονται, και οι ίδιοι είναι πιο ανοικτοί στο να δεχτούν πράγματα που μέχρι χτες αποστρέφονταν: τα πλήθη της Ρωσίας που επαναστάτησαν το ΄17 (που ακολούθησαν τα κελεύσματα των επαναστατών, πιο σωστά), λίγους μήνες πριν διαδήλωναν κρατώντας εικόνες του Τσάρου, εκλιπαρώντας τον να «διορθώσει» το σύστημα, να «επανορθώσει» τις αδικίες. Όταν ο τσαρικός στρατός σφαγίασε εν ψυχρώ τους διαδηλωτές, μόνο τότε δημιουργήθηκε η κρίσιμη μάζα ανυπακοής στον πληθυσμό.
Παρόμοια, όσο οι νεοέλληνες βολεύονταν (ή κουτσοβολεύονταν ή ψευτοβολεύονταν), με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, φυσικά και δεν αντιδρούσαν μαζικά στο σύστημα εξουσίας και ψήφιζαν Κωστάκηδες και Γιωργάκηδες. Τώρα που το βόλεμα τελειώνει (γιατί οι δανειστές μας δε δίνουν δυάρα για την επιβίωσή μας), όλο και περισσότεροι αντιδρούν.
Φυσικά, αν ο Μίχαλος (ή ο Καρατζαφέρης ή ο Βγενόπουλος) λ.χ. βγει αύριο και… σηκώσει το λάβαρο κατά της τρόϊκας, του Ευρώ, της Ε.Ε. κλπ., δεν σημαίνει ότι θα… συμπαραταχθούμε μαζί του, αφού από άλλη ταξική-πολιτική αφετηρία το κάνει και σε άλλα αποτελέσματα αποσκοπεί! Απλά, η εποχή διευκολύνει την αριστερά να ριζοσπαστικοποιήσει ευρύτερα στρώματα και να τα πείσει υιοθετήσουν βασικές της αρχές κι επιδιώξεις – αρκεί να τις πιστεύει και να μην τις αναμασά σαν κούφια λόγια, να μην τις φοβάται Η ΙΔΙΑ – μόνο τότε δεν θα τις φοβηθεί κι ο λαός.
Επίσης, ένα κείμενο του Ηλία Ιωακείμογλου που επιχειρεί να εξηγείσει με πολιτικούς όρους την στάση της Αριστεράς απέναντι στην πρόσφατη κρίση, δημοσιεύτηκε στην ΕΠΟΧΗ και μπορείτε να το διαβάσετε, εδώ: Η ύφεση, ο Κέυνς, ο Μαρξ
Φίλε Καλατζο, ακριβώς επειδή όπως πολύ σωστά λες στο #17: «Το πρόβλημα είναι να ξεφυτρώσουν αντι-ΕΕ κινήματα και ότι νάναι, ή αυτά τα κινήματα να έχουν αντικαπιταλιστικά – σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά ; »
Πρέπει να συνδεθούμε τάχιστα με τον διευρυνόμενο θολό και αυθόρμητο αντιευρωπαϊσμό και να επιχειρήσουμε να του δόσουμε αντικαπιταλιστικό – σοσιαλιστικό – διεθνιστικό πρόσημο.
Σωστά! Μόνο που αυτό δεν γίνεται βγάζοντας δεκάρικους λόγους κατά της Ε.Ε. και του ευρώ, αλλά οργανώνοντας τις λαϊκές αντιστάσεις ενάντια στα αντιλαϊκά μέτρα. Όσο οι εργατικοί αγώνες θα ηττώνται τόσο θα μεγεθύνεται η ιδεολογική κυριαρχία του κεφαλαίου. Ο “διευρυνόμενος θολός και αυθόρμητος αντιευρωπαϊσμός” δεν είναι αναγκαστικά εν δυνάμει αντικαπιταλιστικός, όπως έχει αποδείξει το παράδειγμα της Βρετανίας, στην οποία μάλιστα αποτελεί στοιχείο της στρατηγικής της αστικής της τάξης. Δυστυχώς δεν είναι τεχνικό το πρόβλημα αλλά πολιτικό: Η αριστερά αν δεν καταφέρει να δημιουργήσει αναχώματα με την πολιτική της δράση απέναντι στην επίθεση του κεφάλαιου, είτε είναι φιλοευρωπαϊκή είτε αντιευρωπαϊκή, δεν πρόκειται να καρπωθεί αυτή την αυθόρμητη αντίδραση. Και αυτό που τις λείπει σήμερα δεν είναι οι “αντιευρωπαϊκές” κορώνες…
Αν είναι σωστό ότι η Ε.Ε. και η ΟΝΕ εξελίσονται στην μεγάλη αλυσίδα για τους ευρωπαϊκούς λαούς, ιδίως του Νότου, τότε το αντι-Ε.Ε. λαϊκό αίσθημα ανιχνεύει την πραγματικότητα και της αντιστοιχεί. Οποιος συνδεθεί μαζί του-ανεξάρτητα αν είναι αριστερός, η δεξιός,πολιτικά θα το εκμεταλευτεί. Αν είναι η αριστερά, θα πρέπει να το παντρέψει με τις αξίες της. Σήμερα στην Ελλάδα, υπάρχει αυτό το πολιτικό κενό, μια και το ΚΚΕ έχει εγκαταλείψει τις θέσεις για την Ε.Ε.-ΟΝΕ, μιάς προηγούμενης εποχής-και δεν επιχειρεί να τις κεφαλαιοποιήσει, τώρα ακριβώς που επαληθεύεται. Αυτό το πολιτικό κενό μεγαλώνει, μια που δεν υπάρχει καμία κοινοβουλευτική δύναμη που να θέτει το θέμα της μονομερούς αναδιαπραγμάτευσης η διαγραφής του χρέους,(παρά μόνο μεμονωμένες φωνές), γιατί καμία δεν θέλει να συγκρουστεί με το διευθυντήριο της Ε.Ε. Είναι εντυπωσιακή η προσέγγιση (ιδίως του ΚΚΕ) της αριστεράς,προς το «τα λεφτά υπάρχουν», είναι θέμα «αναδιανομής», να «πληρώσουν οι πλούσιοι» κλπ (που δεν βασίζεται σε κανένα πραγματικό στοιχείο) και έτσι την «στρίβει» απο την πραγματικότητα.
Καθώς οι επιπτώσεις της οικονομικής κατοχής της Ε.Ε., θα αφήνουν τα σημάδια τους όλο και περισσότερο, το κενό ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα και στο λαϊκό αίσθημα θα εντείνεται. Αν το κενό το καλύψουν άλλοι,δεν θα μας φταίει μόνο ο λαός, αλλά και η αριστερά που αλλού βρίσκεται και αλλού πατάει.
Μην ξεχνάμε οτι η Αριστερά κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 30 ήταν εναντίον των πολιτικών Ρούσβελτ, γιατί θα δυνάμωναν τον πληθωρισμό και έτσι οι μισθωτοί εργαζόμενοι θα «έχαναν» . Ξέχναγαν όμως τους άνεργους….Ετσι οταν το λαϊκό μέτωπο πήρε την εξουσία στην Γαλλία το 36 και δημιούργησε αντίθετες προσδοκίες με τις πολιτικές που πήγε να εφαρμόσει, ακολούθησαν οι μεγάλες απεργίες που το ανάγκασαν σε αριστερή πολιτική.
θέλω να πω για να μην μακρυγορώ, οτι τον μεσοπόλεμο είχε την ευκαιρία της η Αριστερά και την κλώτσησε, με ένα πλήθος πολιτικών λαθών και εσφαλμένων εκτιμήσεων. Τώρα στην Ελλάδα, η Αριστερά έχει την δικιά της,πραγματικά μεγάλη ευκαιρία. Γιατί δεν μπορεί να αρθρώσει τον κατάλληλο πολιτικό λόγο και τις ανάλογες πολιτικές και κοινωικές πρακτικές και συμμαχίες είναι μια μεγάλη συζήτηση(που δεν έχει να κάνει μόνο με τις ιδεοληψίες της π.χ: ευρωπαϊσμός, η μόνο με την συστημικότητά της, αλλά και με την αυτοτελή δράση των μηχανισμών, που κυριαρχούν στα αριστερά κόμματα , και δρουν περισσότερο για τα μερικά συμφέροντα του μηχανισμού παρά για τα γενικά συμφέροντα της όλης αριστεράς και ελληνικής κοινωνίας). Ομως ανοίγουμε μια άλλη κουβέντα, που δεν σχετίζεται με τις προηγούμενες τοποθετήσεις.
Η πολιτική σκέψη δεν θα πρέπει να στηρίζεται σε ιδεοληψίες και σε προφάνειες, αλλά σε τεκμηριωμένες θέσεις. Επισημαίνω ενδεικτικά. Επισημαίνω ενδεικτικά ένα παράδειγμα εκφοράς λόγου που στηρίζεται σε αντι Ε.Ε. ιδεοληψίες: “ Καθώς οι επιπτώσεις της οικονομικής κατοχής της Ε.Ε. …”, Τελικά το ΔΝΤ δεν έχει καμία ευθύνη και έχει μόνον διακοσμητικό ρόλο, ή μήπως και αυτό είναι ένα εκτελεστικό όργανο της Ε.Ε.; Είναι χαρακτηριστικό ότι στο αναφέρεσαι συστηματικά στην Ε.Ε. πουθενά δεν αναφέρεσαι στο Δ.Ν.Τ την παγκοσμιοποίηση και άλλα ζητήματα που προφανώς σχετίζονται με τις πολιτικές του κεφάλαιου που αφορούν στην χώρα μας.
Επίσης, η έκφραση “οικονομική κατοχή” δηλώνει μια λαθεμένη αντίληψη για τους πολιτικούς μηχανισμούς του καπιταλιστικού συστήματος σε σχέση με την οικονομία. Η πολιτική εξάρτηση είναι σαφώς το κύριο ζήτημα και απ’ αυτό προκύπτουν άλλες πολλαπλές σχέσεις εξάρτησης. Εξάλλου η Ε.Ε. και το Δ.Ν.Τ. εξασφαλίζουν τους πολιτικούς όρους εξάρτησης από τις κυρίαρχες μορφές του κεφάλαιου (χρηματοπιστωτικό σύστημα) και δεν λειτουργούν ως απλοί “καπιταλιστές” που ενδιαφέρονται να αυξήσουν τα κέρδη τους….
Μήπως όλα αυτά είναι τελικά “ψίλοι στ’ άχυρα”; Δεν το νομίζω, γιατί τέτοιου τύπου “λεποτομέρειες” οδηγούν τελικά σε λάθος πολιτικές εκτιμήσεις. Αν για παράδειγμα δεν εκτιμήσουμε σωστά τις υπαρκτές ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις και κυρίως τις αντιθέσεις που έχουν προκύψει την εποχή της παγκοσμιοποίησης ανάμεσα σε κυρίαρχες μορφές του κεφάλαιου και πολιτικού σχηματισμούς του καπιταλισμού, τότε δεν θα καταλαβαίνουμε τι γίνεται γύρω μας. Δυστυχώς αυτή η πλευρά των ενδοκαπιταλιστικών αντιθέσεων απουσιάζει εντελώς από τον τρόπο που τοποθετείς τα πολιτικά ζητήματα. Κι όμως αυτές οι αντιθέσεις, οδήγησαν τον καπιταλισμό σε δύο παγκόσμιους πολέμους και πολλές άλλες πολεμικές συρράξεις. Η Ε.Ε. ως μια μορφή καπιταλιστικής ολοκλήρωσης στην πραγματικότητα ήταν μια άλλη στρατηγική του καπιταλισμού με την οποία αντιμετωπίστηκαν ζητήματα που σε άλλες εποχές θα είχαν επιλυθεί με πολέμους. Αν δεν αντιμετωπίζουμε την κρίση ως κατεξοχήν “πολιτικό φαινόμενο” και την αντιμετωπίζουμε απλά ως ένα φαινόμενο που προέκυψε από ενδογενή προβλήματα της καπιταλιστικής οικονομίας, τότε ο δρόμος μας είναι αδιέξοδος. Εξάλλου το έχει δείξει και η πρόσφατη εμπειρία της Αριστεράς που προσπαθεί να βγάλει “πολιτικά συμπεράσματα” αναλύοντας την οικονομική κρίση και τα διάφορα οικονομικά μεγέθη που την προσδιορίζουν. Αυτές οι πρακτικές είναι αντιμαρξιστικές γιατί τελικά υποτιμούν την “ταξική πάλη” και υποκρύπτουν πίστη στις νομοτέλειες της οικονομίας. Πίστη, που πολιτικά οδηγεί στο συμπέρασμα πως “έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη…”, αφού ο καπιταλισμός θα καταρρεύσει μόνος του, από τις ίδιες του τις αντιφάσεις…
Το ΚΚΕ που το κατηγορείς ότι έπαψε πλέον να σηκώνει τα λάβαρα του αντιευρωπαϊσμού, απλώς έχει αντιληφθεί ότι η κρίση που εκδηλώθηκε στην χώρα μας σχετίζεται πιο οργανικά με πλευρές της παγκοσμιοποίησης παρά με τις πολιτικές του Ευρωπαϊκού κεφάλαιου και της Ε.Ε. Για αυτό βγάζει περισσότερες αντικαπιταλιστικές κραυγές παρά στείρες αντιευρωπαϊκές.
Είναι καταπληκτικό πως πας να μας τρελάνεις μόνο και μόνο για να υπερασπιστείς την καλή σου ΕΕ!
Και ρωτώ:
Υπήρχε περίπτωση να μας κουβαληθεί το ΔΝΤ αν δεν το ήθελε η ΕΕ; Και μόνο το γεγονός ότι δέχθηκε να εμπλακεί σε τέτοιο πείραμα, δηλαδή για πρώτη φορά να αναλάβει μια χώρα που δεν μπορεί να ασκήσει νομισματική πολιτική, είναι ξεκάθαρο ότι έχει το λιγότερο την έγκριση της ΕΕ.
Τι πάει να πει «πολιτική εξάρτηση»; Ας κάνει όποιος θέλει στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία της αγοράς, «ανεξάρτητη πολιτική» χωρίς την έγκριση του κεφαλαίου, έτσι για να γελάσουμε (εδώ εξαιρείτε ο Κουβέλης)! Ή μήπως έπαψε το αστικό κράτος και οι πολιτικοί του να είναι το δεξί χέρι των καπιταλιστών;;;
Στα σοβαρά μας την λες ότι είμαστε αντιμαρξιστές γιατί δεν αντιμετωπίζουμε την οικονομική κρίση ως «πολιτικό φαινόμενο»; αν ναι, τότε ή δεν έχεις δει ούτε εξώφυλλο μαρξιστικού βιβλίου ή ποντάρεις στην απιθανότητα να μην έχουμε δει όλοι οι υπόλοιποι!
Εν ολίγοις, όσα άσχετα και αν μας πετάξεις περί «ταξικής πάλης», καπιταλιστικής ολοκλήρωσης», μαρξισμού κλπ αποκλείετε να μας τρελάνεις…
Εάν η Ελλάδα είναι ‘φυλακισμένη στην ΟΝΕ’ όπως εμφατικά τονίζει ο Γέρος, στόχος της αριστεράς πρέπει να είναι η οργάνωση μαζί με τους άλλους φυλακισμένους (που δεν περιορίζονται στους εργαζόμενους του Νότου) μιας εξέγερσης για την κατάληψη της φυλακής (ΕΕ) και όχι η προσπάθεια μιας ατομικής απόδρασης (Ελλάδα) με την ελπίδα η αναστάτωση και η σύγχιση που θα προέλθει από αυτήν στο καθεστώς της φυλακής να την καταλύσει (διάλυση ΟΝΕ).
Αλήθεια, υπάρχουν ακόμη αριστεροί που πιστεύουν στην πιθανότητα κατάρρευσης του καπιταλισμού ; Γιατί σε κάτι τέτοιο νομίζω παραπέμπει ο Γέρος όταν μιλάει για «αριστερή ρήξη στην Ελλάδα με το ευρώ» ικανή να προκαλέσει «παγκόσμιο σεισμό με άγνωστες συνέπειες για τους καπιταλιστές» και «διάλυση της ΟΝΕ» που να εξυπηρετεί «τα συμφέροντα του Νότου αλλά και των εργαζόμενων τάξεων όλης της Ηπείρου».
Μέχρι σήμερα πίστευα πως οι προτάσεις για έξοδο από το ευρώ, υποτίμηση της νέας δραχμής και εθνική καπιταλιστική ανάπτυξη μας έφερναν πίσω 30 χρόνια στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και στις πασοκικές διακηρύξεις περί εθνικής ανεξαρτησίας, λαϊκής κυριαρχίας (χωρίς την κοινωνική απελευθέρωση). Τώρα διαπιστώνω πόσο λάθος είχα. Ουσιαστικά με τη διάλυση της ΕΕ θα πάμε 60 χρόνια πίσω στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια της… αμερικανικής παντοκρατορίας.
Και για να μην μακρυγορώ, η προσέγγιση Καλαντζόπουλου είναι νομίζω η μόνη που ενδιαφέρει ή πρέπει να ενδιαφέρει την αριστερά. Το ζήτημα δεν είναι μέσα ή έξω απο το ευρώ, αλλά η αντιμετώπιση του καπιταλισμού και της κρίσης του που επωμίζονται οι εργαζόμενοι σε Ελλάδα, ΕΕ και αλλού. Το πρόβλημα δεν είναι να αντικαταστήσουμε τη νεοφιλελεύθερη ΟΝΕ με την κεϋνσιανή εθνική οικονομική διαχείριση, αλλά να χαράξει η αριστερά ένα ανεξάρτητο διεθνιστικό και άρα ενωτικό δρόμο για το εργατικό κίνημα. Αυτή νομίζω ήταν η προσέγγιση του Μαρξ, των μαρξιστών και του σοσιαλιστικού κινήματος για τη στάση των εργαζομένων απέναντι στις ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις.
«Αλήθεια, υπάρχουν ακόμη αριστεροί που πιστεύουν στην πιθανότητα κατάρρευσης του καπιταλισμού ;»
Αλήθεια υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που δεν πιστεύουν στην ανατροπή του καπιταλισμού που να θεωρούν εαυτούς αριστερούς;
«Ουσιαστικά με τη διάλυση της ΕΕ θα πάμε 60 χρόνια πίσω στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια της… αμερικανικής παντοκρατορίας.»
Και πάλι κερδισμένοι θα είμαστε! Σκέψου πως μέσα σε λίγους μήνες το δίδυμο ΕΕ-ΔΝΤ μας πήγε χαλαρά 60 χρόνια πίσω και πριν κλείσει η χρονιά θα μας πάει άλλα 30!
«Το πρόβλημα δεν είναι να αντικαταστήσουμε τη νεοφιλελεύθερη ΟΝΕ με την κεϋνσιανή εθνική οικονομική διαχείριση, αλλά να χαράξει η αριστερά ένα ανεξάρτητο διεθνιστικό και άρα ενωτικό δρόμο για το εργατικό κίνημα.»
Δρόμο που θα οδηγεί που; Πες μου σε παρακαλώ γιατί αυτό είναι πραγματικά σοβαρό! Σας πέφτει λίγος ο Κέυνς;
Εγώ πάλι δεν το νομίζω, όσο και να προσπαθείτε να θολώσετε τα πράγματα με τις δήθεν μαρξιστικές σας αρλούμπες, είναι φανερό ότι ακόμα και ο Κέυνς σας πέφτει βαρύς. Είστε τελείως, μα τελείως ενσωματωμένοι στο σύστημα!!!!
Αν ψάξεις λίγο την ιστορία των τελευταίων δεκαετιών θα διαπιστώσεις ότι οποτεδήποτε ο νεοφιλελευθερισμός αντιμετώπιζε το φάσμα της ύφεσης και της κρίσης, επιστρατεύονταν κευνσιανές πολιτικές για την αποτροπή της. Και από αναβολή σε αναβολή φθάσαμε στο σημερινό τέρας της υπερχρέωσης στο οποίο πάλι επιστρατεύτηκαν κεϋνσιανές πολιτικές στήριξης των τραπεζών και των μεγάλων επιχειρήσεων με τους φορολογούμενους ως τελικούς αποδέκτες της λυπητερής.
Αν πάλι δεν με απατά η μνήμη μου οι ίδιοι κεϋνσιανοί καθηγητές (Κρούγκμαν, Στίγκλιτζ κ.α.) που ήλθαν στην Ελλάδα (με το αζημίωτο) να μας δασκαλέψουν πως να αντιμετώπίσουμε τη κρίση, υπήρξαν κατά καιρούς σύμβουλοι του ΓΑΠ, του Ομπάμα και των διεθνών οργανισμών τύπου ΔΝΤ…
Προσοχή λοιπόν στις εύκολες κατηγορίες περί ενσωμάτωσης. Να σκεφτόμαστε λίγο πριν ανοίξουμε το στόμα μας. Εκτός και αν συνειδητά επιλέγουμε στη θέση των επιχειρημάτων τους αφορισμούς και τις ύβρεις, όχι για να κάνουμε διάλογο αλλά για να τον τερματίσουμε.
Για να μην το κουράζουμε, πες εσύ ή ο Γ. Καλατζόπουλος τι αντιπροτείνετε στις θέσεις του άρθρου για έξοδο απ’ την κατάσταση που ζούμε τώρα, έτσι ώστε να μην έχει κανείς «πάτημα» να σας κατηγορεί άδικα!
Μήπως στο βάθος της σκέψης σου υπάρχει κάτι από την «θετική προτασιολογία» του ΣΥΝ; Μήπως θυμάσαι απέναντι στα 15 σημεία του ΣΥΡΙΖΑ τι έλεγαν τότε οι συνασπιστές; Έλεγαν ότι έχουν 350 σελίδες με επεξεργασμένες «θέσεις» για όλα τα ζητήματα, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει να κάνει πολιτική με βάση ένα μια σελίδα κείμενο…
Όπως καταλαβαίνεις φίλτατε Γ. Καλατζόπουλε μπορούμε να μιλάμε με τις ώρες ή μάλλον με τις μέρες και να μην λέμε τίποτα ουσιαστικό. Ας αφήσουμε κατά μέρος τον ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ και να δούμε τις δικές σου θέσεις.
Αν δεν κάνω λάθος διαφωνείς με την αποχώρηση από ΟΝΕ και ΕΕ και φαντάζομε δεν καλοβλέπεις την άρνηση πληρωμής του χρέους. Αν αυτά ισχύουν πες μου σε παρακαλώ τι να κάνουμε με τα δισ που χρωστάμε. Ο Γιωργάκης που επίσης διαφωνεί με τις «αριστερίστικες» λύσεις έδωσε μια απάντηση που είναι το μνημόνιο και η τρόικα. Αν διαφωνείς και με αυτή την απάντηση δώσε την δική σου, μπορεί τελικά όντως να έχεις μια καλύτερη λύση!
Προτάσεις που αφορούν συμβουλές προς τους χαλίφηδες διαχειριστές τις κρίσης, ή υποψήφιους αριστερούς Ισνογκούτ δεν θα σου δώσω. Είναι άλλοι πολύ πιο κατάλληλοι από μένα που εξειδικεύονται σε παρόμοιους ρόλους και καλό θα είναι να απευθυνθείς προς αυτούς για να σε βοηθήσουν.
Όσο για το ερώτημα που θέτεις, αν “διαφωνώ με την αποχώρηση από ΟΝΕ και ΕΕ” θεωρώ ότι είναι πολιτικά ισάξιο του ερωτήματος “αν είναι κακός ο καπιταλισμός και πρέπει να ανατραπεί”. Επίσης δεν αισθάνομαι τόσο πατριώτης όσο υπονοεί η έκφραση που χρησιμοποιείς: “τι να κάνουμε με τα δισ που χρωστάμε” γιατί δεν νιώθω συνυπεύθυνος για το χρέος του κράτους/πατρίδα μας. Να πάνε να τα πληρώσουν αυτοί που τα “χρωστάνε” και να πάψουν να ξεζουμίζουν τους εργαζόμενους.
Η συζήτηση που πρέπει να κάνουμε και προφανώς τα ερωτήματα που έχουμε μπροστά μας να απαντήσουμε είναι διαφορετικά: πως οικοδομείται μαζικό κίνημα, γιατί οι εργαζόμενοι δεν βγαίνουν στο προσκήνιο για να αγωνιστούν, πως θα πάρει πίσω τα μέτρα η κυβέρνηση και άλλα παρόμοια ζητήματα. Και “θέσεις” για αυτά τα ζήτημα, έχω επανειλημμένα εκφράσει. Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από ένα παλαιότερο κείμενο:
Τα πολιτικά υποκείμενα που στρατεύονται στην υπόθεση της ανασυγκρότησης της αριστεράς, είναι υποχρεωμένα να συγκροτούνται τα ίδια στο εσωτερικό των κινημάτων. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση, οποιαδήποτε προσπάθεια για αριστερή πολιτική παρουσία ή και παρέμβαση στην κεντρική πολιτική σκηνή – ανεξάρτητα από προθέσεις – είναι καταδικασμένη να περνάει από τα μονοπάτια της αστικής πολιτικής των χειρισμών, των εκπροσωπήσεων, των διαμεσολαβήσεων και πελατειακών σχέσεων. Τότε μόνον ο διάλογος μπορεί να είναι γόνιμος, αφού θα τροφοδοτείται από εμπειρίες των συλλογικών πρακτικών άσκησης πολιτικής.
Η πολιτική συγκρότηση δεν είναι μια διαδικασία παραγωγής πολιτικών θέσεων, από κάποια πολιτικά επιτελεία ή οι ειδικούς της πολιτικής, που απευθύνονται με γενικό τρόπο στην κοινωνία ή στο κίνημα, με την μορφή ηθικών εκκλήσεων ή με τη χρήση του ορθού λόγου. Αν η πολιτική συγκρότηση στο εσωτερικό των κινημάτων είναι ελλειμματική, τότε το έλλειμμα που υπάρχει δεν μπορεί να αναπληρωθεί από το έργο “θεματικών” επιτροπών και από τις θέσεις που θα παράγουν οι “ειδικοί” της πολιτικής μέσα σε αυτές τις επιτροπές για να “διαφωτίσουν” τα κινήματα.
Πρόκειται για αναπαραγωγή αντιλήψεων που επικράτησαν ευρέως στις κυρίαρχες εκδοχές του κομμουνιστικού κινήματος και αυτονομούν την παραγωγή της επαναστατικής θεωρίας από την ταξική πάλη. Συνέπεια αυτών των αντιλήψεων είναι ότι το κίνημα και οι μάζες προσλαμβάνονται ως εξωτερικά «αντικείμενα» σε σχέση με το «υποκείμενο» της πολιτικής πρωτοπορίας, το οποίο μπορεί να υπάρχει έξω και πέρα από αυτά, στο απυρόβλητο, στα όνειρά μας, στη φαντασία μας, ίσως και σε μια …«θεματική» επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ!
Σήμερα, η ανασυγκρότηση της Αριστεράς δεν θα κριθεί τελικά από κάποια πολιτική συμφωνία, ούτε από το πόσο ολοκληρωμένο είναι ένα πολιτικό σχέδιο ή πρόγραμμα. Οι απαντήσεις που προϋποθέτει ένα τέτοιο εγχείρημα, δεν μπορούν να δοθούν κυρίως με την προσφυγή στον «διάλογο». Δεν υπάρχουν πολιτικά υποκείμενα που κατέχουν ή θα ανακαλύψουν την απόλυτη αλήθεια. Οι σχετικές αλήθειες που κατέχει κάθε υποκείμενο ξεχωριστά, δεν είναι επαρκείς για την ανασύνθεση της Αριστεράς. Η τομή που απαιτείται, περνάει από την συντριβή του παλαιού με την μορφή που υπάρχει, και το ριζικό μετασχηματισμό του. Το νέο δεν πρόκειται να προκύψει από απλές αθροιστικές πράξεις μεταξύ συγγενών υποκειμένων, διατεταγμένων σε ομόκεντρους ή παράπλευρους κύκλους. Πρόκειται για μια σύνθεση αντιθέσεων, για τη διαλεκτική της οποίας ισχύει η ρήση του προέδρου Μάο: «Τα δύο δεν γίνονται ένα». Για να μην μιλάμε κινέζικα, το μέλλον των ενωτικών εγχειρημάτων που ευαγγελίζονται την ανασύνθεση της αριστεράς, θα κριθεί τελικά αν η ρήξη με το υπάρχον, που εμπεριέχει ο πυρήνας όλων αυτών εγχειρημάτων, οδηγήσει στην κυριαρχία των όρων μετασχηματισμού και στην καταστροφή των όρων αναπαραγωγής των υποκειμένων που μετέχουν σε αυτά.
Είναι απορίας άξιον το πώς ένα τμήμα της αριστεράς έχει πέσει στην παγίδα του αστισμού και αναπαράγει τον πυρήνα της προπαγάνδας του, ότι δηλαδή, η αναγκαιότητα του μνημονίου πηγάζει από τα «τεράστια δημοσιονομικά προβλήμματα» της χώρας και την ανάγκη «εξυπηρέτησης του χρέους». Με άλλα λόγια ότι το «μνημόνιο» είναι η απάντηση που δίνει ο «Γιωργάκης και η τρόικα» στα «δις που χρωστάμε», όπως λέει παραπάνω ο φίλος dimitris t.
Ακόμα και εάν αντιπαρέλθπυμε το απλό γεγονός ότι το ίδιο το μνημόνιο, ουδώλως ασχολείτε με το χρέος, αντίθετα ολοι μας γνωρίζουμε ότι στο τέλος της περιόδου προβλέπει αύξηση του, και ρίξουμε, μια, έστω και γρήγορη, ματιά στο ίδιο το μνημόνιο και τους 3 πυλώνες του τότε έχουμε την παρακάτω εικόνα:
i. Δημοσιονομική Εξυγίανση
Ως γνωστό ο προυπολογισμός ενός κράτους αντανακλά τη λεγόμενη “δευτερογεννή κατανομή” ή “αναδιανομή” του εισοδήματος που παράγεται σε μια χώρα. (Η πρώτη γίνεται άμμεσα μέσω των μισθών). Το μέτρα που προβλέπονται στο μνημόνιο, ουσιαστικά:
α) Μειώνουν ακόμα περισσότερο (με την αύξηση των εμμέσων φόρων) το μέρος εκείνο του εισοδήματος που μέσω της πρώτης κατανομής, πηγαίνει στους εργαζόμενους
β) Μειώνουν ακόμα πιό πολύ το μέρος εκείνου του εισοδήματος, που μέσω της αναδιανομής πηγαίνει πάλι στους εργαζόμενους (μισθοί δημοσίου, συντάξεις, δημόσιες και κοινωνικές δαπάνες κ.α)
Με λίγα λόγια, μέσω της λεγόμενης “δημοσιονομικής εξυγίανσης” αυτό που επιτυγχάνεται είναι η ακόμα μεγαλύτερη μείωση του μέρους εκείνου του εισοδήματος δηλαδή του ΑΕΠ, που αντιστοιχούσε στους εργαζόμενους, στις υποτελείς τάξεις της χώρας…
2. Διαρθρωτικές Δημοσιονομικές Μεταρρυθμίσεις.
Αφορά ένα σύνολο μέτρων που έχουν να κάνουν με την αναδιάρθωση της αγοράς εργασίας (μισθοί, απολύσεις, ασφάλιση, κλειστά επαγγέλματα κλπ) Ουσιαστικά διαμορφώνει: αφενός μεν ένα πλαίσιο εκμεταλευσης της εργασίας, που “κλειδώνει” την ακόμα μεγαλύτερη μείωση του μέρους εκείνου του εισοδήματος που κατανέμεται άμεσα (με την πρώτη κατανομή) σε αυτή. Με άλλα λόγια, μειώνει το “κόστος αναπαραγωγής της εργασίας” με ότι διάολο μπορεί να σημαίνει αυτό…
Αφετέρου δε διαμορφώνει και νέους συσχετισμούς στο ελληνικό κεφάλαιο με τον βίαιο αποκλεισμου του μικρού κεφαλαίου από το κυρίαρχο μπλοκ.
γ) Ρύθμιση και εποπτεία χρηματοπιστωτικού τομέα
Ξεκαθαρίζει ότι ένα μέρος από τις “οικονομίες”, που το σύστημα κάνει μέσω τις μείωσης των εισοδομάτων των εργαζομένων, πηγαίνει κατ’ ευθείαν στο Ελληνικό (ελληνικότατο) τραπεζικό κεφάλαιο.
Ολα τα παραπάνω δεν είναι τίποτα άλλο παρά η απάντηση που ο αστισμός προσπαθεί να δώσει στα προβλήμματα που (του) συσωρεύει η (συνεχιζόμενη) οικονομική κρίση. Με λίγο λόγια (και τουλάχιστον στην περίπτωση της Ελλάδας, ή εάν θέλετε πέρνοντας σαν παράδειγμα την περίπτωση της Ελλάδας) δημιουργείται ένα «υπόδειγμα διαχείρησης της κρίσης» στις συνθήκες του νεοφιλελευθερισμού.
Εάν είναι έτσι, το ερώτημα είναι ποιά μπορεί να είναι η απάντηση της αριστεράς….
Ορισμένοι θα μας στείλετε στο Δρομοκαίτειο. Φίλε Παναγιώτη, η πραγματικότητα είναι οτι η Ελλάδα εχει χρεοκοπήσει. Για τον απολούστατο λόγο, οτι αν βγεί στις αγορές, δεν θα δανειστεί ουτε σεντσ η δραχμή, η τα επιτόκια θα είναι τόσο ψηλά που είναι πάλι το ίδιο πράγμα. Ασε το ζήτημα της ανταγωνιστικότητας κλπ που δείχνει-και στους δανειστές- την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας. Αρα έχει δύο δρόμους: η ΔΝΤ-Ε.Ε.-μνημόνιο, η μονομερής αναδιάρθρωση-παραγραφή τμήματος του χρέους και οτι αυτό συνεπάγεται.
Οσον αφορά το εξωτερικό χρέος εχει ξεπεράσει το 80% του ΑΕΠ, προ πολλού, μέγεθος-όριο, στην διεθνή βιβλιογρφία για να είναι το χρέος διαχειρίσιμο.
Αν θέλετε να αποφύγετε τα ερωτήματα, μπορεί να ισχυριστείτε μαζί με την Τσιπροπαρέα κ.λ.π.(πρίν 6 μήνες, στη βουλή, που γέλασε το πανελλήνιο,)οτι το χρέος είναι μύθος, κόλπο του ισχυρού ελληνικού αστισμού που καταλαμβάνει τις ευρωπαίκές αγορές κλπ αλλά αυτά είναι καλά για τα καφενεία,όμως υπάρχει και η πραγματική ζωή.
Με το μνημόνιο δεν δημιουργούνται μόνο φτωχοί, ούτε καταστρέφεται μόνο η μεσαία τάξη, αλλά διαλύεται και τμήμα της αστικής τάξης-επιχειρήσεις που κατευθύνονται στην εσωτερική αγορά-, αλλά και άλλες λόγω της πιστωτικής ασφυξίας που διαμορφώνεται. Το κυριώτερο είναι οτι η ελληνική οικονομία δεν έχει-εντός της ΟΝΕ-καμία διέξοδο.(ίσως και εκτός ΟΝΕ-ΕΕ να είναι πολύ δύσκολος ο δρόμος, αλλά ποιοί έχουν κάτσει να κάνουν μελέτες; εχει κάποιο οικονομικό ινστιτούτο η αριστερά ; μόνο να θρέφει ως επαγγελματικά στελέχη, «σοφούς» καθοδηγητές, ξέρει).
Η απάντηση στην Ελλάδα είναι γνωστή, είναι αυτή που έδωσε η Αργεντινή, η Ισλανδία με το δημοψήφισμα, η ρήξη με την κυβέρνηση των Τσολάκογλου-που οπως σωστά λέει και ο σύντροφος Αλαβάνος, το μόνο καλά που κάνουν είναι οτι μιλούν καλά Αγγλικά- η σύγκρουση με το διευθυντηριο της Ε.Ε., τους ξένους πιστωτές,το ΔΝΤ, η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.
Αγαπητέ φίλε
1ον. εάν πρόσεξες καλά, αυτό που λέω δεν είναι, εάν η «Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει» ή οχι. Λέω πολύ απλά, ότι ένα τμήμα της αριστεράς έχει πέσει στην παγίδα του αστισμού και αναπαράγει τους ισχυρισμούς του, ότι δηλαδή το μνημόνιο απαντά στην ανάγκη εξυπηρέτησης του χρέους (από την πλευρά βεβαίως της αστικής τάξης). Εγώ ισχυρίζομαι αντιθέτως ότι το μνημόνιο είναι μια προσπάθεια μεταφοράς πόρων από τα κάτω πρός τα πάνω, «ξαναφτιαξίματος» του καπιταλισμού στην Ελλάδα. Με αυτόν τον τρόπο απαντά το κεφάλαιο στην κρίση του. Είναι μια ταξική επιλογή. Οποιοσδήποτε διαβάσει το μνημόνιο αυτό γίνεται καθαρό.
2ον. Κάποιοι στην αριστερά, επιμένουν να προσπαθούν να βλέπουν τα πράγματα, όχι από την πλευρά της ‘χώρας» γενικά και αόριστα. Η «χώρα» έχει τάξεις. Υποτελείς και κυρίαρχες. Η αριστερά βλέπει τα πράγματα από την πλευρά των υποτελών τάξεων, των εργαζομένων. Ποιο είναι σήμερα το συμφέρον τους; Ποια είναι η απάντηση που πρέπει να δώσουν απέναντι στην επίθεση του κεφαλαίου έτσι ώστε να προστατεύσουν τη ζωή τους, αλλά και (εφόσον μπορούν) να είναι αυτοί που θα βγούν κερδισμένοι από την κρίση;
Μπορούμε να μιλάμε για ώρες, μέρες, μήνες, όσο μας κάνει κέφι να αναλύουμε,
σχέδια, ιδέες και ιστορίες επί ψηφιακού χάρτου. Δεν είναι κακό, δεν βλάπτει κανέναν.
Από την άλλη, είναι πιο στενάχωρο το να κοιτάξουμε πιο κοντά στο ζητούμκενο που κατ ουσία μας αφορά, ως αριστερούς.
Είναιτόσο στενάχωρο, που συνήθως προτιμούμε να το αφήνουμε απέξω.
Ποιος θα κάνει τι;
Ο βαθμός συγκρότησης της κουλτούρας, του ορθολογισμού και της αγωνιστικότητας του κόσμου είναι πολύ μικρός, έως μηδαμινός, και συνοψίζεται στην «αγανάκτηση» με πιθανότητες ασύντακτων και άλογων ξεσπασμάτων , και από την άλλη στην γενική απόρριψη, που οδηγεί στην αναζήτηση ιδιωτικών λύσεων, στην πολυδιάσπαση και στον κανιβαλισμό.
Από πολιτική άποψη, αυτή η «αντίδραση» (?) της ανάθεσης και καθόλου της χειραφέτησης, μάλλον θα εκτονωθεί με κάποια ενίσχυση του ΚΚΕ και μαζί της αποχής.
Από την άλλη, ο βαθμός συγκρότησης της όποιας λοιπής αριστεράς και λοιπών εναλλακτικών σχημάτων δεν είναι καλύτερος. Παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις, υπάρχει και διαπρέπει υπερβάλλων εγωϊσμός, μονομανία κριτικής, βυζαντινισμός και μικρομεγαλοπαραγοντισμός, υπολογισμός και μικροσκοπιμότητα. Υπάρχει εκκωφαντική έλλειψη αυτοκριτικής και απουσία διάθεσης συμβιβασμών και συγχωνεύσεων, που είναι απαραίτητα στοιχεία για τη συγκρότηση ενός υπολογίσιμου χειραφετημένου συλλογικού κινήματος μιας εναλλακτικής πρότασης.
Υπάρχει πλήρης, διαχρονική και αποδεδειγμένη αδυναμία σύνθεσης και οικοδόμησης, δηλαδή αδυναμία συγκρότησης.
Παρ’ολα αυτά, και εδώ είναι το τραγικό, και στην πέραν του ΚΚΕ αριστερά, κυριαρχεί ο μεσσιανισμός.
Ας αναπτύσσεται λοιπόν η βιβλιογραφία, δεν πειράζει.
Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει.
Ποιός θα κάνει τι ;
Και αν αυτό φαίνεται γενικό και ασαφές ερώτημα, ας το απλουστεύσουμε λιγάκι.
Ποιός μας φταίει για τη σημερινή κατάσταση της αριστεράς ενοψει των εκλογών ;
Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ και γενικά η πέραν του ΚΚΕ αριστερά έφτασε εδώ και περνάει αυτά τα χάλια ;
Με τι μούτρα, θα βγούμε και θα πούμε αυτές τις αναλύσεις, ή άλλες στην κοινωνία ;
Γιατί να μας ακούσουν, αφού δεν έχουμε να τους δείξουμε ένα ανθεκτικό και αξιόπιστο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ συνεργασίας, σύνθεσης, δημιουργίας ;
(καταρχήν σε τοπικό επίπεδο, και στη συνέχεια απαραίτητα σε διεθνικό)
Και μην αρχίσουμε πάλι τις απλουστεύσεις, τις δαιμονοποιήσεις και τις αναθέσεις,
φταίτε εσείς, και αυτοί και οι άλλοι, κι όχι εμείς κτλπ, κτλπ, κτλπ.
«Ποιός θα κάνει τι;
Ποιός μας φταίει;
Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ περνάει αυτά τα χάλια; Με τι μούτρα, θα βγούμε στην κοινωνία;»
Έλα ντε;! Ακόμα κι η αντιπαράθεση των ημερών, επικεντρώθηκε ΠΑΛΙ στα πρόσωπα: Αλαβάνος ή Μητρόπουλος (ή Γλέζος ή δεν-ξέρω-γω-ποιος-άλλος); Αντί να πουν αυτοί που συμφωνούν σε όσα οι προλαλήσαντες είπαν (που δεν είναι και λίγοι): «Ας καταλήξουμε σε μια ΠΡΟΤΑΣΗ για το μνημόνιο, το χρέος, τις εθνικοποιήσεις, το ευρώ κλπ, κλπ», ώστε μετά να συσπειρώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερους γύρω της, ΠΑΛΙ ξεκινάμε απ΄τα πρόσωπα, πάλι το κάρο πριν απ΄τ΄άλογο!
Σημασία δεν έχει αν τελικά καταλήγαμε ΠΑΛΙ στον Αλαβάνο (π.χ.) για υποψήφιο περιφεριάρχη, αλλά αν αυτό ερχόταν σαν κατάληξη, επιστέγασμα διαδικασιών πιο ενδιαφερόντων, δημιουργικών, χρήσιμων κι ωφέλιμων για τους εργαζόμενους (αντί για τα συνήθη μίζερα και μικρόψυχα «ο δικός μας κι ο δικός σας»)
κάνω τα ερωτηματα, αλλά απάντηση δεν έχω σίγουρη.
Κάνω όμως κάποιες λογικές υποθέσεις.
Όσον αφορά τον υποκειμενικό παράγοντα, νομίζω ότι κλειδί είναι να σπάσει ο εγωϊστικός υποκειμενισμός, που αντανακλαστικά συνοδεύει έναν ενεργό αριστερό, που αμφισβητεί τα χίλια μύρια στραβά που γίνονται γύρω του. Δύσκολα λοιπόν μπορεί να δεχθεί για σύντροφο κάποιον που έχει διαφορετική άποψη, πιθανά λόγω κεκτημένης ταχύτητας. Από την άλλη, εύκολα προσκολλάται σε μια ομάδα που του προσφέρει τη θαλπωρή της παρέας και συχνά τη σιγουριά του «δικού του» ιστορικού στελέχους, κάτι σαν τον προσωπικό εξομολογητή, και αναπαράγει έτσι με παρωπίδες τις απόψεις της ομάδας. Εύκολα επίσης μπορεί να δει τα κουσούρια μιας άλλης ομάδας και να καταφερθεί ξιφουλκώντας εναντίον μηχανισμών, αν και συνήθως λειτουργεί και ο ίδιος σε έναν αντίστοιχο μηχανισμό. Χρειάζεται αρκετή εμειρία από διάφορες θέσεις παρατηρητή και δημιουργού και η αντίστοιχη συσσώρευση γνώσης για να μην πέσει κανείς σε αυτές τις παγίδες, όταν όμως και εάν αυτή αποκτηθεί, δυστυχώς η ηλικία έχει αρχίσει να θολώνει το μυαλό και να υψώνει άλλες παρωπίδες και αδυναμίες.
Όσον αφορά τον αντικειμενικό παράγοντα, είναι μεγάλη η κουβέντα. Πράγματι πάντως υπάρχουν σοβαρές αντικειμενικές αιτίες για τις οποίες δεν μπορεί να συγκροτηθεί (ακόμη) μια αριστερή πρόταση στις συνθήκες του 21ου αιώνα, και το σίγουρο είναι ότι αυτές οι αιτίες δεν έχουν ερευνηθεί επαρκώς, και επομένως δεν έχουν αντιμετωπιστεί.
Κατά τα άλλα, μπορούμε, αντί να μεμψιμοιρούμε επ αλλήλων, να αναγνωρίσουμε αυτή την κατάσταση ως αναμενόμενη, και να μην καταφερόμαστε με μένος εναντίον των άλλων, πρακτική που είναι ο κανόνας σε «συγγενικά» site της πασας. Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική επιβίωση της αριστεράς, έστω όπως όπως, πάντα θα προηγείται της ανάγκης για αυτοκριτική και αυτομόρφωση, και ποτέ δεν θα δοθεί ο απαραίτητος χρόνος. Η αριστερά πρέπει να υπάρχει, έστω και στρεβλή, αλλιώς θα ξεχαστεί.
Όσον αφορά τα αυτοδιαχειριστικά, αμεσοδημοκρατικά και αυτοοργανωτικά, έχουν γραφτεί πολλά τον τελευταίο χρόνο – έχω γράψει και εγώ αρκετά, και τα θεωρώ αυτονόητη κατεύθυνση. Να τα δούμε όμως και αυτά επιτέλους να αναπτύσσονται σε ανοικτό πεδίο, με πραγματικό λαϊκό κόσμο, και όχι μόνο στις σκέψεις και σε κελιστά γκέτο. Και σε κάθε περίπτωση, η όποια πολιτική αριστερά, δεν είναι εμπόδιο στην ανάπτυξη αυτών των εγχειρημάτων, αντίθετα, θα παρέχει κουτσή έστω βοήθεια. Αυτό βέβαια δεν αφορά το ΚΚΕ, που είναι η άλλη περίπτωση, και από άλλο αιώνα, και εν πάσει περιπτώσει ούτε και αυτό μας φταίει που εμείς οι υπόλοιποι δεν μπορούμε να συγκροτήσουμε στοιχειωδώς τη νέα εκδοχή, αντίθετα πολλές πλευρές μας αναπαράγουν τις κλασσσικές αδυναμίες του ΚΚΕ, μάλλον σαν παρωδία.
Μιλάω κάπως με α-φέλεια, αλλά νομίζω πως και αυτή μας λείπει.
Δεν μιλάς με αφέλεια, πολύ σωστά τα λες, και μπράβο σου.
Καμμιά φορά, διαβάζοντας τους blogoδιαλόγους και συμμετέχοντας σε «ζωντανές» συνελεύσεις, απορώ με το μένος των συμμετεχόντων και θλίβομαι με το ήθος τους. Φτάνω ν’ αναρωτιέμαι αν κάποιοι άνθρωποι ψάχνουν, απλά, ευκαιρία εκτόνωσης και δημιουργίας ενός «εχθρού», υπαρκτού και συγκεκριμένου, για να ξιφουλκούν εναντίον του, μεταθέτοντας τα προσωπικά τους συμπλέγματα και ενεπάρκειες (εξακολουθώντας, στην περίπτωσή μας, ν’ αλληλοαποκαλούνται «σύντροφοι»!!!). Τελευταία δε (ίσως συντελεί κι η δυσθυμία της κρίσης σ΄αυτό), έχω την εντύπωση ότι η κατάσταση χειροτερεύει – εύχομαι να’ ναι μόνο ιδέα μου…
Μια πρόταση και μια ανάλυση όπως αυτή, έχει σημασία αν μπορεί να δώσει ώθηση στο κίνημα των εργαζομένων. Αν το μέτωπο και ο Αλαβάνος δώσουν μια πειστική εναλλακτική λύση απέναντι στις δυνάμεις του μνημονίου ( γιατί το «ρήγμα» σε αυτές τις δυνάμεις-που λέει και ο σύντροφος Βούτσης- χρειάζεται εναλλακτική πρόταση-,) και έτσι κινητοποιηθεί, η καλύτερα στηριχθεί ο λαϊκός παράγοντας, τότε θα ανοίξουν οι ασκοί του Αιόλου και ένα απλό, τελικά ένα πρόγραμμα αριστερής σοσιαλδημοκρατίας, μπορεί να εξελιχθεί στο απίθανο, αρκεί να υπάρχει στρατηγική νίκης.