“Το κοινωνικό κράτος”: Μια αντίφαση εν τοις όροις… (του Γιάννη Κ.)

1. Το κράτος μπορεί ποτέ να είναι “κοινωνικό”;

Είναι φυσιολογικό τον τελευταίο ενάμισυ χρόνο να ασχολούμαστε όλοι κυρίως με την κρίση, το χρέος κλπ. αφού αυτό είναι το επείγον ζήτημα που επηρρεάζει τις ζωές όλων. Ωστόσο, στο βαθμό που η κρίση είναι παγκόσμια, και συνδέεται με την αρχιτεκτονική της παγκόσμιας οικονομίας και κοινωνίας, βοηθάει να βγούν στην επιφάνεια και ζητήματα που δεν συνδέονται άμεσα με την οικονομική της, την άμεση, έκφραση, αλλά και με την ίδια την δομή του καπιταλιστικού συστήματος. Ένα τέτοιο ζήτημα είναι και το ζήτημα του κράτους.

Το κράτος στον καπιταλισμό είναι ένας μηχανισμός που βοηθάει στην διαιώνιση και αναπαραγωγή της κυριαρχίας των ιδιοκτητών του κεφαλαίου, της βιομηχανίας, των μεγάλων επιχειρήσεων. Βασική ωστόσο προϋπόθεση βιωσιμότητας του καπιταλιστικού κράτους είναι η επιβολή της ιδεολογίας πως το ίδιο, δεν είναι ένα εργαλείο κυριαρχίας των κεφαλαιοκρατών, αλλά ένα εργαλείο της κοινωνίας για την εξασφάλιση της ισορροπίας και ισονομίας μεταξύ των μελών της. Η συναίνεση σε αυτή την ιδεολογία, είναι τελικά όρος ύπαρξης του κράτους και άρα και του ίδιου του καπιταλισμού.

Είναι αλήθεια πως το κράτος ως μηχανισμός δεν ανακαλύφθηκε απο τους καπιταλιστές. Υπήρχε και πριν τον καπιταλισμό σε διάφορες ιστορικές μορφές. Ωστόσο με τον καπιταλισμό συντελέστηκε μια σημαντική αλλαγή στον ρόλο και τον χαρακτήρα του κράτους σε σχέση με τις προκαπιταλιστικές μορφές. Η αλλαγή αυτή ήταν ότι διαχωρίστηκε η οικονομία από την πολιτική διακυβέρνηση. Πριν απο τον καπιταλισμό οι ηγεμόνες των κρατών στην ουσία έλεγχαν και την οικονομία και την ιδιοκτησία την οποία διαμοίραζαν μέσα από ένα δίκτυο τίτλων ιδιοκτησίας (τίτλοι που σε πολλές χώρες έχουν επιβιώσει ως σήμερα ως τίτλοι ευγενείας). Ο διαχωρισμός ιδιοκτησίας και διακυβέρνησης, δηλαδή στην ουσία οικονομίας και πολιτικής, έκανε το κράτος έναν πανίσχυρο και σχετικά αυτόνομο μηχανισμό.

Η αλλαγή αυτή στον καπιταλισμό ήταν απαραίτητη λόγω των σχέσεων εργασίας. Η ελεύθερη μισθωτή εργασία επέτρεπε στους καπιταλιστές να διαχειρίζονται τους εργάτες, να τους προσλαμβάνουν και να τους απολύουν ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησής τους. Έτσι οι πρώην δουλοπάροικοι έγιναν μισθωτοί εργάτες και οι πρώην ιδιοκτήτες τους έγιναν καπιταλιστές. Η σχέση εξάρτησης που είχαν οι πρώην δουλοπάροικοι με τα αφεντικά τους μετατράπηκε σε σχέση υποταγής στο απρόσωπο κράτος και τους νόμους. Αυτό το χαρακτηριστικό του νέου έθνους κράτους, δημιούργησε την ψευδαίσθηση στους υποταγμένους πως δεν ήταν πιά δούλοι, ενώ η ανάπτυξη της ταξικής πάλης και η σταδιακή απόκτηση κάποιων περιορισμένων δικαιωμάτων εκπροσώπησης των καταπιεσμένων σε κάποια όργανα του κράτους δημιούργησε την πλαστή εικόνα του κράτους ως ουδέτερου μηχανισμού ανάμεσα σε εργοδότες και εργάτες.

Τεχνολογική ανεργία στον Καπιταλισμό – Πρόοδος της ανθρωπότητας στον Σοσιαλισμό.

Και να, που το ίδιο το Καπιταλιστικό σύστημα, όχι μόνο αποκαλύπτει τα δικά του ιστορικά όρια αλλά προσφέρει παράλληλα και την διέξοδο για την υπέρβασή του ! 

Τη «μαγική λύση» φαίνεται πως βρήκε η «Foxconn», εταιρεία που δραστηριοποιείται στην Κίνα και κατασκευάζει τα «iPhone» και «iPad» για λογαριασμό της «Apple», αλλά και εξαρτήματα και συσκευές για λογαριασμό εταιρειών όπως η «Nokia», η «Sony», η «Dell», η HP και η «Microsoft», η οποία όμως αναγνωρίζεται παγκοσμίως για τις αυτοκτονίες των εργαζομένων της που συνεχίζουν να δουλεύουν ως δούλοι. Μέσα στην επόμενη τριετία σχεδιάζει να αντικαταστήσει σταδιακά τους εργαζόμενους με ένα εκατομμύριο ρομπότ! Το σκεπτικό είναι απλό: Τα ρομπότ δεν αυτοκτονούν, δεν κάνουν απεργίες, δε διεκδικούν… (Ριζοσπάστης 3-8-2011)

Ένας από τους βασικούς πυλώνες λειτουργίας του Καπιταλισμού και του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, είναι ο κύκλος της αέναης παραγωγής και κατανάλωσης. Στο στάδιο της παραγωγής, η ανθρώπινη εργασία παράγει ένα πλεόνασμα πλούτου *, πέρα δηλαδή από τα αναγκαία για την επιβίωση του εργαζόμενου και της οικογένειας του, μια υπεραξία όπως λέμε εμείς. Στον Καπιταλισμό τα μέσα παραγωγής αποτελούν ιδιοκτησία των αστών, οι οποίοι και αποτελούν, τους μόνους δικαιούχους αυτού του πλεονάσματος … της υπεραξίας που παράγουν οι εργαζόμενοι.

Για να ολοκληρωθεί όμως αυτός ο κύκλος και να ιδιοποιηθούν οι αστοί την υπεραξία, να βγάλουν δηλαδή κέρδος, πρέπει και η παραγωγή να καταναλωθεί. Χωρίς το στάδιο της κατανάλωσης, δεν είναι δυνατόν να καρπωθούν αυτήν την υπεραξία.

Με λίγα λόγια οι καταναλωτές, που στην πλειοψηφία τους είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, πρέπει να έχουν ένα εισόδημα ώστε να καταναλώνουν τα προϊόντα που οι ίδιοι παράγουν και να καρπωθεί ο ιδιοκτήτης του μέσου παραγωγής την υπεραξία που έχει παραχθεί ! Ολόκληρο δηλαδή το σύστημα είναι βασισμένο στην μισθωτή εργασία, που αφήνει στους ανθρώπους μια και μόνο επιλογή … να πωλούν την εργασία τους, ώστε ύστερα να μπορούν να καταναλώνουν !!!