Ο «Καλλικράτης» κι εμείς: Σκέψεις με αφορμή τη διοικητική μεταρρύθμιση. (Της Βαγγελιώς Σωτηρoπούλου)

 

γλυπτό και φωτογραφία της Όλγας Πλαστήρα

 

Ο «Καλλικράτης» κι εμείς

Σκέψεις με αφορμή τη διοικητική μεταρρύθμιση

 ‘Όπως προκύπτει από το κείμενο διαβούλευσης του προγράμματος «Καλλικράτης» για τη «Νέα αρχιτεκτονική της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης», τα κέντρα λήψης αποφάσεων που αφορούν τη ζωή μας στα πλαίσια των τοπικών,  κοινωνιών απομακρύνονται ακόμα περισσότερο από τους πολίτες.

Η πληθώρα αναφορών στο κείμενο διαβούλευσης περί «αποκέντρωσης», «κοινωνικής συμμετοχής», «πράσινης  ανάπτυξης», «ανοικτής διακυβέρνησης» δεν αλλάζουν την ουσία του σχεδίου. Το ότι θεσπίζεται η αιρετότητα των Περιφερειών δεν είναι τόσο σπουδαίο, εφόσον οι αρμοδιότητες των Περιφερειών είναι προς το παρόν αυτές που είχαν μέχρι τώρα οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και επιπλέον ελέγχονται και από 7 παντοδύναμες Κρατικές Διοικήσεις.

Η μεταρρύθμιση αυτή θα πρέπει επίσης να συσχετιστεί  και την προοπτική τεράστιας  επέκτασης των ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα) . Οι ΣΔΙΤ είναι συμπράξεις τραπεζών, μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων και δημοσίων φορέων με σκοπό την εκμετάλλευση δημόσιων χώρων και υποδομών. Οι ΣΔΙΤ, ως γνωστόν, οδηγούν σε απώλεια του ελέγχου του δημοσίου στον εν λόγω χώρο ή υποδομή, δέσμευση δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων για δεκαετίες και επιπλέον είναι πανάκριβες και αδιαφανείς.

Η δημιουργία ΣΔΙΤ για μεμονωμένα δημόσια οικόπεδα ή υποδομές σε μικρούς δήμους δεν  αποφέρει ιδιαίτερα κέρδη, ενώ η  ανάληψη π.χ. της κατασκευής μιας μεγάλης ομάδας δημοσίων κτιρίων ενός μητροπολιτικού δήμου, είναι λουκούμι για τις τράπεζες και τους μεγαλοκατασκευαστές που τώρα τα μηχανήματά τους κάθονται εξ αιτίας της εκτεταμένης κρίσης στον κλάδο.

Ο «Καλλικράτης»  δημιουργεί τους όρους για ξαναμοίρασμα της εξουσίας ανάμεσα σε μικρούς και μεγάλους κομματάρχες, τοπικούς και υπερτοπικούς παράγοντες.  Εξ’ ου και οι ποικίλες αντιδράσεις και μέσα από το κυβερνών κόμμα, αλλά και από κάθε λογής τοπάρχες που επί χρόνια έχτιζαν τον ιστό του ρουσφετιού και της διαπλοκής και σήμερα σηκώνουν τη σημαία των συμφερόντων των τοπικών κοινωνιών.

Η αριστερά με κανένα τρόπο δεν πρέπει να εγκλωβιστεί στην ενδοεξουσιαστικές αντιπαραθέσεις και να βγει προς άγραν συνεργατών, μέσα από αυτό των εσμό ανθρώπων που ευτέλισαν την τοπική αυτοδιοίκηση και έκαναν τις κοινωνίες να σιχαθούν την πολιτική.  

Η αριστερά πρέπει να βάλει στη συζήτηση για την διοικητική μεταρρύθμιση ένα νέο κοινωνικό υποκείμενο, τα τοπικά κινήματα και τους ενεργούς πολίτες που σκέπτονται και δρουν ανεξάρτητα από τις τοπικές και υπερτοπικές εξουσίες και τα ιδιωτικά συμφέροντα. Με τη δράση μας πρέπει να συμβάλλουμε αυτές οι συλλογικότητες να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση  ότι μπορούν να έχουν λόγο όχι μόνον για το επιμέρους, αλλά και για το γενικό, κι ότι η πολιτική δεν είναι για τους ειδικούς ούτε για τους επαγγελματίες πολιτικούς. Κι αυτό μπορούμε να το πετύχουμε με τις ιδέες και με τη δράση μας σαν ενεργά μέλη αυτών των συλλογικοτήτων και όχι σαν «κομματικά στελέχη» που απαιτούν να «καθοδηγήσουν» ή να επιβάλλουν τη συγκρότηση ψηφοδελτίων που αποφάσισε η κάποια κομματική οργάνωση.

Εμείς λοιπόν τι προτείνουμε ;

Ποιοι θέλουμε να είναι οι στόχοι μιας διοικητικής μεταρρύθμισης ;

• Να αφαιρεί εξουσίες από «τους πάνω» και να τις δίνει «στους κάτω». Από τους επαγγελματίες της πολιτικής, στις τοπικές κοινωνίες. Να θεσμοθετεί διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας.
• Να προωθεί την αυτοοργάνωση των πολιτών όσον αφορά την καθημερινή ζωή τους, αλλά  και την τοπική οικονομία.

Ποια  είναι τα εργαλεία για την επίτευξη αυτών των στόχων :

• Ο συμμετοχικός σχεδιασμός
• Ο συμμετοχικός προϋπολογισμός
• Η ανάπτυξη του κοινωνικού τομέα της οικονομίας
• Μέτρα καταπολέμησης του προσωποκεντρικού χαρακτήρα των οργάνων της ΤΑ, της γραφειοκρατικοποίησης και της επαγγελματοποίησης των αιρετών. 

  Συμμετοχικός σχεδιασμός

Όλες οι αποφάσεις  για μείζονα ζητήματα που αφορούν το χαρακτήρα της ανάπτυξης ενός δήμου ή μιας περιφέρειας (π.χ. Γενικό Πολεοδομικό, Επιχειρησιακό ) θα πρέπει να τίθενται στη κρίση όλων των πολιτών των οποίων η ζωή τους επηρεάζεται από αυτές. Εκτός από τη συμμετοχή στη διαβούλευση θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι οι αποφάσεις αυτές θα παίρνονται σε δημοψηφίσματα. Τα δημοψηφίσματα θα έχουν αποφασιστικό χαρακτήρα, σε περίπτωση που συμμετέχει πάνω από το 50% των νοικοκυριών ή αριθμός πολιτών ίσος ή μεγαλύτερος από αυτόν που συμμετείχαν στις τελευταίες δημοτικές εκλογές. . Διαφορετικά, το δημοψήφισμα έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα και η απόφαση θα λαμβάνεται στο Δημοτικό η Περιφερειακό συμβούλιο. 

Συμμετοχικός  προϋπολογισμός

Ένα ποσοστό  τουλάχιστον 20% των τακτικών εσόδων του Δήμου διατίθεται με βάση αποφάσεις  που θα λαμβάνονται από τους ίδιους τους πολίτες σε ετήσια βάση μέσα από θεσμοθετημένες διαδικασίες που θα διαμορφώσει ο κάθε Δήμος. Στις διαδικασίες αυτές συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι πάνω από 15 ετών και τα παιδιά συμβουλευτικά. Τα τοπικά συμβούλια που ιδρύονται με το νέο νόμο μπορούν να ενταχθούν στη δομή και τις διαδικασίες του συμμετοχικού προϋπολογισμού. Ο συμμετοχικός προϋπολογισμός διαρθρώνεται σε 2 άξονες : α) θέματα γειτονιάς β) οριζόντια θέματα που αφορούν όλο τον Δήμο.

Ανάπτυξη  του κοινωνικού τομέα της οικονομίας

60% του ΕΣΠΑ  που αφορά ανάπτυξη ανθρώπινου  δυναμικού και πρόκειται να  το διαχειριστούν οι Περιφέρειες  ή οι Δήμοι, να διατεθεί για τη δημιουργία επιχειρήσεων του κοινωνικού τομέα της οικονομίας. Ταυτόχρονα να γίνουν οι αναγκαίες θεσμικές αλλαγές που θα διευκολύνουν την ανάπτυξης του κοινωνικού τομέα της οικονομίας στην Ελλάδα. Οι επιχειρήσεις αυτές στηρίζονται στις αρχές : δεν έχουν σκοπό το κέρδος,  ένας άνθρωπος – μία ψήφος, σεβασμός στον εργαζόμενο και στο περιβάλλον, ανάπτυξη της αλληλεγγύης ανάμεσα στις διάφορες πρωτοβουλίες .    

Για την υλοποίηση  των παραπάνω σε κάθε δήμο και περιφέρεια υπάρχει :

Τομέας  ενίσχυσης της  κοινωνικής συμμετοχής και αρμόδιος αντιδήμαρχος ή αντιπεριφερειάρχης, αντίστοιχα . Αρμοδιότητα του εν λόγω τομέα είναι δουλεύοντας πόρτα – πόρτα να πείσει τους πολίτες να συμμετέχουν, να εκλαϊκεύει την πληροφορία ώστε να είναι κατανοητή, να μεταφράζει για τους μετανάστες σημαντικές αποφάσεις του δήμου, να επιμορφώνει σχετικά με τις δυνατότητες συμμετοχής.

Τομέας  κοινωνικής προστασίας και στήριξης πρωτοβουλιών κοινωνικού τομέα της οικονομίας και αρμόδιος αντιδήμαρχος ή αντιπεριφερειάρχης αντίστοιχα. Αρμοδιότητα του εν λόγω τομέα είναι η κοινωνική πολιτική για παιδιά, τρίτη ηλικία, ευπαθείς ομάδες κλπ Παράλληλα ενθαρρύνει ενδιαφερόμενους για τη δημιουργία επιχειρήσεων του κοινωνικού τομέα με την εκπόνηση τεχνικοοικονομικών μελετών, επιχειρησιακών σχεδίων και λειτουργώντας ως ένα κέντρο παροχής σχετικής τεχνογνωσίας.

 Μέτρα καταπολέμησης του συγκεντρωτικού-γραφειοκρατικού χαρακτήρα των οργάνων της ΤΑ.

• Όχι στην κηδεμονία των περιφερειών από τις Γενικές Διοικήσεις, οι εκλεγμένες Περιφέρειες να αποκτήσουν αρμοδιότητες των πρώην κρατικών περιφερειών.
• Απλή αναλογική σε όλες τις βαθμίδες – όχι δύο γύρους.
• Κατάργηση όλων των αμοιβών των αιρετών πλην δημάρχων, περιφερειαρχών (συζητήσιμη είναι η αμοιβή των αντιδημάρχων, αντιπεριφερειαρχών)
• Ο «Συνήγορος του Δημότη» που θεσπίζεται στο σχέδιο Καλλικράτης, πρέπει να είναι ανεξάρτητη αρχή κατά τα πρότυπα του Συνηγόρου του Πολίτη και όχι αιρετός, διαφορετικά θεσμοθετείται το ρουσφέτι. .

Πως προχωράμε

Οι υφιστάμενες  δημοτικές κινήσεις που εκφράζουν  τοπικά κινήματα και ενεργούς πολίτες  δεν πρέπει να περιμένουμε το τελικό σχέδιο συνενώσεων των Δήμων και  την διαμόρφωση των νέων συμμαχιών  ανάμεσα στους τοπικούς και υπερτοπικούς εξουσιαστές και κομματάρχες. Άμεσα να προχωρήσουμε στη δικτύωση, σε διαδικασίες επεξεργασία συλλογικών θέσεων για τα προβλήματα που υπερβαίνουν τα όρια των σημερινών δήμων και απορρέουν από την οικολογική κρίση, την οικονομική κρίση και μπορούν να συνδεθούν με ένα εναλλακτικό όραμα για την τοπική αυτοδιοίκηση. 

Βαγγελιώ  Σωτηροπούλου.